واکاوی تبلور عدالت محیطی در اندیشه آرمان‌شهری اسلامی جهت کاربست در شهرسازی اسلامی؛ مطالعه موردی: محله روستا بنیان سفین کیش

با بررسی ادبیات نظری موجود در زمینه شهر اسلامی، این اطمینان حاصل گردید که «عدالت» در کنار برخی اصول دیگر، نظیر وحدت، احترام به مالکیت‌ها، قاعده لاضرر و لاضرار و ... یکی از اصول قطعی شهرسازی اسلامی است. موضوع عدالت محیطی در آرمان‌شهر اسلامی در حالی که یکی از موضوعات مهم در جامعه و شهر اسلامی است، موضوعی کاربردی نیز هست که به برخی نیازهای کنونی شهرسازی کشور پاسخ خواهد داد. از جمله بافت هایی که این رویکرد را در آن با تاکید بیشتر می توان پی جست محله هایی از شهر هستند که با بنیان روستایی شکل گرفته اند و به دلیل طی نشدن فرایند صحیح ادغام در شهر، به صورت محله ای مسئله دار در شهر درآمده و به تدریج انواع نابرابری های محیطی در آنها بروز پیدا می کند. در این باره، به منظور بررسی امکان توسعه اصل شیعی عدالت در نظام شهرسازی ایران، محله روستابنیان سفین جزیره کیش به عنوان نمونه ای از محدوده های شهری که به نظر می رسد در معرض بی عدالتی محیطی است، انتخاب و بررسی شد. روش تحقیق مقالۀ حاضر توصیفی با ابزار مطالعات اسنادی و همچنین روش تحلیلی است که به منظور بررسی دقیق تر موضوع در نمونه موردی از تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. بر اساس مطالعات نظری و تجربی عوامل مشترک عدالت محیطی از منظر اندیشه های آرمان‌شهری اسلامی و نظریات شهرسازی در قالب برابری اجتماعی اقتصادی، برابری زیست محیطی و برابری رویه ای احصا گردید. برای پی جویی مولفه های احصا شده در چارچوب نظری، شواهد و مدارک برآمده از نتایج پرسشنامه در نمونه موردی با ضریب آلفای کرونباخ 0.928 در محدوده حاکی از آن است که بیشترین بی عدالتی در عامل اجتماعی اقتصادی از منظر توزیع هزینه فرصت ها با امتیاز استاندارد 2.45 است. در نهایت با توجه به تاکید ویژه اندیشه های آرمان‌شهری اسلامی بر برابری اجتماعی اقتصادی و تدقیق در نمونه موردی، عوامل عدالت محیطی از منظر آرمان‌شهرهای اسلامی احصا، تدقیق و معرفی شدند که عبارت‌اند از:  عدالت در توزیع هزینه فرصت ها؛ عدالت در به رسمیت شناختن افراد؛ عدالت در توجه به ظرفیت‌ها و توانایی افراد و عدالت در رویه سیاسی و مشارکت ساکنان در تمامی مراحل تهیه و اجرای طرح ها، تصمیم گیری ها و اتخاد سیاست های شهری.