اثرات دگرگونی ساختار بر ادراک منظر در بافت تاریخی منطقه 12 شهر تهران

تحولات کالبدی فضایی با نام بهسازی و نوسازی یا به تعبیری مدرنیزاسیون شهری سبب تغییرات بنیادین در ساخت و پیکره بندی و بافت تاریخی شهر ایرانی شده است که به نظر می رسد این تغییرات تاثیر قابل ملاحظه ای بر ادراک ساکنان از شهر و منظر شهری داشته است. منطقه 12 به عنوان مرکز تاریخی و محل شکل گیری استخوان بندی شهر، هم از تغییرات ساختاری در درون و هم از تحولات ساختار بیرونی تاثیر پذیرفته و منظر دگرگونه ای پیدا کرده است. این مطالعه با هدف ارزیابی تغییرات مورفولوژی شهر و رابطه آن با ادارک شهروندان بافت تاریخی از منظر شهری انجام شده است. محدوده تحقیق، بافت تاریخی و استخوان بندی شهر در منطقه 12 را تشکیل می دهد. به منظور تحلیل مورفولوژی شهر از رهیافت تئوری چیدمان فضا استفاده و از این طریق به ارزیابی ساخت و پیکره بندی بافت مورد مطالعه و کل شهر تهران پرداخته شده است. تحلیل پیکره بندی با ترسیم خطوط محوری در محیط نرم افزار ucl depthmap 10 انجام گرفته است. همچنین برای تحلیل ادراک شهروندان از روش پیماشی و پرسشنامه پاسخ بسته با طیف پنج گزینه ای لیکرت استفاده شده است. بر این اساس نمونه ای 350 نفره به روش تصادفی منظم از جامعه ساکن در منطقه 12 انتخاب شده و مورد پرسش قرار گرفتند. براساس داده های میدانی معیارهای منظر عینی و ذهنی مورد ارزیابی قرار گرفت و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به صورت فضایی تحلیل شد. در نهایت از تحلیل همبستگی پیرسون برای ارزیابی رابطه میان متغیرها استفاده شد. نتایج نشان داد که کیفیت بصری و ادراکی منظر شهری در محدوده مورد مطالعه رابطه معنادار و مستقیمی با میزان هم پیوندی فضاهای شهری دارد و با حرکت به عمق فضا، از میزان خوانایی و ادراک منظر شهری در محدوده مورد مطالعه کاسته می شود. بدین معنی که مدرنیزاسیون و نوسازی و بهسازی بافت تاریخی در بازتولید منظر پیوسته و یکپارچه عاجز بوده است.