هزینه های معماری دوره ایلخانی به استناد کتاب المرشد فی الحساب

مطالعه تاریخ معماری ایران با کمبود منابع مکتوب روبه روست و به رغم برجای ماندن شمار زیادی از بناهای مختلف، دانش ما در مورد مسیر طرح تا ساخت ابنیه متکی بر مطالعه بر بناها و گاهی اشارات اندک متون به معماری است. در این نوشتار به یکی از منابع مهم دوره ایلخانی که اطلاعات زیادی از محاسبات و فرایند ساخت و ساز و معماری دارد، پرداخته می شود. دانش استیفا، دانش محاسبات مالی است و کتاب های زیادی در این موضوع در تمدن اسلامی برجای مانده است. منابع مالی آنچه را معمولا در کتاب های رسمی تاریخ نادیده و مغفول واقع شده، نشان می دهد. یکی از این کتاب ها المرشد فی الحساب نوشته حسن ابن علی است که در دهه آخر سده هفتم در زمان وزرات صدرخالدی وزیر گیخاتو و غازان نوشته شده است. کتاب نسخه ای مثنی از اسناد دیوانی است و هزینه های مربوط به مشاغل و پرداخت های مختلف را ثبت کرده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا و تفسیر متن به نشانه هایی در متن کتاب که تاریخ معماری دروه ایلخانی را بیشتر روش می کند می پردازد. این کار با مطالعه هزینه ساخت برخی بناها و مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت و ساز و مبالغ دستمزهای روزانه و دیگر اصطلاحات معماری که در روند ساخت به آن اشاره می شود انجام خواهد شد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این پرسشها است: مطالعه المرشد چه اهمیتی در تاریخ معماری دارد؟ این متن چگونه به شناخت مواد و مصالح تزیینات و یا فضاهای معماری ایلخانی کمک می کند؟ بخش محاسبات معماری در کتاب المرشد مربوط به ساخت یک خانه، باغ، آسیاب است. توصیفات متن نشان می دهد خانه مورد اشاره در متن خانه ای تک ایوانی دوره مظفری است که در آن از خشت و آجر استفاده شده بوده است. هزینه ها به دو بخش دستمزد ها و هزینه مصالح تقسیم شده اند. بنا با مقرنس های گلی تزیین می شده و در گچ رو کار از سریش استفاده کرده اند. استادان روزی 1 دینار و شاگردان روزی یک چهارم دینار مزد می گرفته اند.