نقش خوانایی کالبدی بر امنیّت بوستان های شهری (نمونه موردی: بوستان مردم همدان)

خوانایی کالبدی به عنوان یکی از ارکان پاسخ دهی و مطلوبیّت محیط های شهری، ادراک و نحوه استفاده و رضایت مندی کاربران محیط های شهری را تحت تاثیر قرار می دهد. در بستر بوستان های شهری، مولّفه های خوانایی فضایی می توانند درجات مختلفی از امنیّت را در فضا پدید آورند. از این رو تاثیر خوانایی کالبدی بوستان های شهری بر میزان مراجعه و حضور افراد و در نهایت امنیّت این فضاها، محور پژوهش حاضر را شکل داد. جمعیّت آماری این پژوهش را مراجعه کنندگان بوستان های مردم و ارم همدان، تشکیل دادند. اطلاعات لازم از طریق روش چیدمان فضا، پرسشنامه های و مشاهده پژوهشگران، در دو پیمایش مجزا گردآوری شد. به منظور تهیه نقشه خوانایی (تحلیل ریاضی وضوح و قابل فهم بودن)، از نرم افزار ucl depthmap بهره گرفته شد و به منظور تحلیل آماری پرسشنامه ها، از آزمون های تی تست مستقل، تحلیل ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی گام به گام استفاده شد. یافته های حاصل از پرسشنامه باز و مشاهده محققان بیان داشت که پرسش شوندگان بسترهای مشابهی را تحت عنوان فضاهای ناامن در کل بوستان تلقی نموده اند. یافته های حاصل از پرسشنامه بسته نیز نشان داد که نمونه مورد بررسی، برخلاف تصوّر عمومی، خوانایی و امنیّت بوستان مردم را بالا ارزیابی کرده اند. در واقع نتایج پژوهش گویای آن است که در هر دو پیمایش، بین خوانایی کالبدی و احساس امنیّت شهروندان مراجعه کننده به بوستان رابطه مثبت و نسبتاً بالایی برقرار است، ترتیب اهمیّت مولّفه های خوانایی فضایی موثّر بر احساس امنیّت عبارتند از: متغیّر های تشخّص عناصر تصویرساز (راه، گره، لبه، حوزه، نشانه و چشم انداز)، قابلیّت دسترسی، ترکیب ساختار و پیکره بندی فضایی به همراه هندسه که به ترتیب بیش ترین تاثیر و متغیرهای موانع و اختلالات بصری و مولّفه های معماری موکّد مسیریابی کم ترین تاثیر را بر احساس امنیّت شهروندان در این بوستان داشتند، بنابراین از طریق بهبود مولّفه های خوانایی، می توان گامی موثّر را در ارتقای امنیّت، مطلوبیّت و کیفیّت محیطی بوستان های شهری برداشت.