بازشناسی نگرش به زمینه در بناهای ساخته شده میدان مشق تهران در دوره پهلوی اول

هم‌کنش معماری و زمینه یکی از موضوع‌های اصلی در حوزه معماری و طرّاحی شهری است. این مبحث از اندیشه‌ورزی در دوران باستان درباره قرارگیری بناها در ارتباط با بناهای مجاور سرچشمه می‌گیرد. در زمینه‌های با ارزش می‌توان با استفاده از خوانش متن تاریخی، فرهنگی و اجتماعی مورد نظر به طرحی ارزش‌مند و متناسب با زمینه فرهنگی و تاریخی آن دست یافت. در این پژوهش در قسمت نخست مفهوم زمینه و هم‌چنین روش‌های طرّاحی چون زمینه‌گرایی، منطقه‌گرایی و گونه‌شناسی که واکنشی مستقیم به بستر طرّاحی هستند شرح داده می‌شود. در قسمت دوم با انتخاب بناهایی از میدان مشق تهران که دارای ساختمان‌های مهم دولتی و حکومتی از دوره‌های پیشین معماری گذشته شهر تهران به خصوص دوره پهلوی اول است، سعی در شناسایی رهیافت معماران آن دوره نسبت به زمینه و هم‌چنین میزان تآثیرپذیری زمینه گذشته در این ساختمان‌ها داریم. تفاوت میان برخورد با زمینه در نزد معماران دوره پهلوی اول با معمارهای هم دوره خود در غرب (شیوه بین‌الملل)، پرسش این پژوهش است. در این مطالعه از ترکیب روش تحلیلی-تطبیقی و روش مطالعه بر روی نمونه‌های موردی استفاده شده است. در قسمت اول پژوهش، بازشناسی نظریه‌ها و صورت‌بندی چارچوب نظری با رجوع به منابع دست اول و پایه، منابع دست دوم و اسناد تاریخی موجود انجام گرفته و در قسمت دوم که پژوهش بر روی نمونه‌های موردی تاریخی انجام می‌شود، اطلاعات مورد نیاز از طریق مشاهده و تحقیقات میدانی جمع‌آوری اطلاعات شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که برخورد معماران پهلوی اول با زمینه، متفاوت با معماران هم‌دوره خود در غرب است. بااینکه بناهای مورد بررسی دارای کارکرد جدید بوده‌اند اما هنوز ردپایی از معماری گذشته ایران، در تزیین‌ها و یا حتی در فرم‌هایی از این بناها دیده می‌شود.