تبیین نقش مولّفه‌های منظر حسّی مبتنی بر حواس در کیفیّت ادراک حسّی محیطی گذر ارگ جدید تبریز

حواس پنج‌گانه انسان ابزارهایی هستند که درک پدیده‌ها، محیط و فضای پیرامون انسان را برای او امکان‌پذیر می‌سازند. به دلیل غالب بودن حسّ بینایی بر دیگر حواس، توجّه طرّاحان محیط کالبدی نیز اغلب به طرّاحی بصری است؛ غافل از آن‌که عدّه‌ای از افراد اجتماع، از درک کیفیّت‌های بصری ناتوان‌اند. خلق فضایی بصر محور که سایر ادراکات مخاطب خویش را نادیده گرفته، باعث ایجاد فضاهایی ناآشنا برای مخاطب در محیط کالبدی معماری و شهر و غیر انسانی شدن آن‌ها شده است. هدف اصلی پژوهش بررسی ارتباط بین مناظر حسّی موجود و «کیفیّت ادراک حسّی محیطی» گذر ارگ جدید تبریز است. پژوهش از نظر ماهیّت، از نوع پژوهش‌های کمّی و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها، از نوع پژوهش‌های میدانی است. جمعیّت آماری این پژوهش را تمامی مخاطبان (ساکنان، شاغلان و بازدیدکنندگان) این محدوده تشکیل می‌دهند که در طول اسفندماه 1394ه.ش تا اردیبهشت ماه 1395 ه.ش در این محدوده حضور داشته‌اند که 42950 نفر برآورد شدند. با استفاده از فرمول کوکران و به روش تصادفی ساده 380 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب‌ شده است. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط کارشناسان مورد تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 0.853 به دست آمد. نتایج حاصل از یافته‌های آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین مولّفه‌های منظر حسّی و کیفیّت ادراک حسّی محیطی گذر ارگ جدید تبریز همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد. هم‌چنین نتایج حاصل از آزمون رگرسیون چندمتغیّره حاکی از این است که به ترتیب حس لامسه، حس شنوایی، حس چشایی و حس بویایی و در انتها حس بینایی دارای بیش‌ترین نقش و قدرت تبیین در ادراک محیطی این گذر داشته و این پنج متغیّر، توانایی تبیین 60.6 درصد از واریانس ادراک حسّی کیفیّت محیطی را دارند. در نهایت با توجّه یافته‌های پژوهش، پیشنهادهای کاربردی در خصوص راه‌کارهای عملی بهبود ادراک حسّی کیفیّت محیطی ارائه شده است.