تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج

با توجه به اینکه در عمده روش‌های کیفی از تحلیل محتوای کیفی استفاده می‌شود، با این حال هنوز توضیحی روشن از این روش وجود ندارد. در این مقاله روش تحلیل محتوای کیفی در بستر روش‌های پژوهش کیفی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این روش در برابر تحلیل محتوای کمی قرار می‌گیرد و بیشتر از شمارش کلمات و اصطلاحات آشکار متن، با الگوها و مضامین نهان متون سر و کار دارد. به طور کلی تحلیل محتوای کیفی با واکاوی مفاهیم، اصطلاحات، و ارتباطات بین این مفاهیم سعی در استنباط و آشکار کردن الگوهای نهان در مصاحبه ها، مشاهدات و اسناد مکتوب دارد. ابتدا تعریفی از محتوا و تحلیل محتوا ارایه شده و سپس کاربردها، مراحل، رویکردها، نمونه گیری، واحد تحلیل و در انتها نحوه بررسی اعتبار نتایج (باورپذیری، وابستگی، انتقال پذیری، تایید پذیری) به دست آمده از این روش آمده است. همچنین به این سوال جواب داده خواهد شد که تحلیل محتوا روش یا تکنیک است. به طور کلی می‌توان تحلیل محتوا را به دو شیوه اصلی استقرایی و قیاسی در سه گام آمادگی، سازماندهی و گزارش انجام داد