کنش افتراقی سوالات پرسشنامه بیگانگی تحصیلی در دانشجویان رشته‌های روانشناسی و علوم تربیتی بر اساس ویژگی‌های جمعیت‌شناختی

مطالعات زمینه‌یابی که خصیصه‌های مکنون و حالات افراد مانند نگرش را اندازه‌گیری می‌کنند، اغلب به‌منظور افزایش دقت اندازه‌گیری از مقیاس‌ها استفاده می‌کنند. هدف از این مطالعه بررسی کنش افتراقی (dif) سوالات پرسشنامه بیگانگی تحصیلی بر اساس ویژگی‌های جمعیت‌شناختی دانشجویان در چارچوب نظریه سوال پاسخ (irt) بود. تحلیل کنش افتراقی سوال (dif) در مورد کارکرد سوالات مقیاس، بررسی می‌کند که آیا در زیرگروه‌هایی که دارای اندازه یکسانی از خصیصه مورداندازه‌گیری هستند، احتمال طبقات پاسخ برابر است. افراد نمونه‌ای که پرسشنامه بر روی آن‌ها اجرا شد، 1100 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده‌های دارای رشته‌های روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه‌های شهر تهران بودند. داده‌های این پژوهش با استفاده از پرسشنامه بیگانگی تحصیلی (بورباچ، 1972) به‌صورت طیف لیکرت با مقیاس 4 درجه‌ای کاملاً مخالفم (1)، تا حدی مخالفم (2)، تا حدی موافقم (3)، کاملاً موافقم (4) به دست آمد. این پرسشنامه دارای سه زیرمقیاس انزوا، بی‌معنایی، ناتوانی بود. به‌منظور تشخیص کنش افتراقی سوالات پرسشنامه بیگانگی تحصیلی از رویکرد نسبت درستنمایی (irt-lr) مبتنی بر مدل پاسخ مدرج استفاده شد. تحلیل بر اساس جنسیت و مدت اشتغال به تحصیل با چهار سوال لنگر انجام شد. تنها 3 مورد از سوالات بر اساس متغیر جنسیت و 2 مورد از سوالات برای متغیر مدت اشتغال به تحصیل بعد از تصحیح بونفرونی دارای dif معنادار شناسایی شدند. وقوع dif در برخی از گویه‌ها ممکن است در بافت فرهنگی دانشگاه‌ها ریشه داشته باشد. محتمل است در برخی موارد سوگیری‌های جنسیتی، نگرش اساتید، سیاست‌های مدیریتی دانشگاه و به‌طورکلی عدالت آموزشی منشا احساس بیگانگی تحصیلی در دانشجویان باشد.

differential item functioning of academic alienation scale’s items in psychology and educational sciences students based on demographic characteristics

in order to increase the precision of measurement, survey studies apply scales for the evaluation of latent features. this study aimed to examine differential item functioning (dif) of academic alienation scale items in students based on the item response theory (irt) framework. dif analysis is used to test the hypothesis if the item parameters for the different groups of identical ability are invariant. dif analyses of gender and education duration were performed using a sample of 1100 psychology and educational sciences students in the city of tehran. the academic alienation items (burbach, 1972) studied were 4-point likert-type scales. the questionnaire had three subscales: isolation, meaningless, and powerlessness. analyses were conducted using the graded item response model with likelihood ratio (irt-lr) tests of dif. dif analyses were conducted with 4 anchor items and after bonferroni adjustment only 3 items based on gender and 2 items according to education duration were detected with meaningful dif. the explanation of dif detection can be discussed based on the cultural context of universities. sexual inequality, teachers’ attitudes, university management policies, and finally educational injustice may be the reasons for the sense of academic alienation in students.