تغییرناپذیری پارامترها در نظریه سوال پاسخ و تحلیل عاملی تاییدی: توصیف و مقایسه دو رویکرد براساس داده‏های تجربی

زمینه: بحث تغییرناپذیری سوال‏ها و آزمون‏ها در سنجش از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه تغییرناپذیری پارامترها براساس دو رویکرد سوال پاسخ و تحلیل عاملی تاییدی انجام گرفت. روش: ابتدا مبانی هر دو رویکرد پیرامون تغییرناپذیری اندازه گیری مورد بحث قرار گرفت و سپس شیوه هر دو رویکرد در تغییرناپذیری پارامترهای سوال براساس یک نمونه داده تجربه حاصل از آزمون بین‏المللی پیشرفت در خواندن (pirls) که پاسخ 5000 دانش‏آموز ایرانی (2500 دختر و2500 پسر) در سال 2006 به 6 سوال مقیاس نگرش نسبت به خواندن بود مقایسه گردید. یافته‏ها: نتایج تحلیل داده‏ها نشان داد که سوال 6 براساس هر دو رویکرد دارای سوگیری است، هر چند که نتایج هر دو رویکرد در خصوص سوال‏های 1، 3 و 4 متفاوت بود. سوال 1 براساس رویکرد سوال پاسخ و سوال‏های 3 و4 براساس رویکرد تحلیل عاملی تاییدی دارای سوگیری تشخیص داده شدند. بحث و نتیجه گیری: یافته‏های پژوهش حاکی از آن بود که هنگام بررسی های مربوط به تغییرناپذیری پارامترها، از روش‏های موجود در هر دو رویکرد سوال پاسخ و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شود و صرف قضاوت براساس نتایج یک روش می‏تواند بسیار گمراه کننده باشد. به علاوه، در نظر گرفتن عرض از مبدا در مدل اندازه‏گیری به هنگام بررسی تغییرناپذیری و تفاوت توزیع توانایی گروه‏ها و تاثیر آنها روی تغییرناپذیری نیز باید مورد توجه قرار گیرد.