مدل مفهومی اراده بر اساس منابع اسلامی

پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به دو هدفِ تدوین مدل مفهومی اراده بر اساس منابع اسلامی و بررسی میزان روایی آن به روش معناشناسی زبانی، روش کیفی تحلیل محتوا و روش توصیفی زمینه‌یابی بود.با تشکیل حوزه معنایی اراده 36 مفهوم اولیه مشیر به اراده درمنابع اسلامی شناسایی شد.نتایج حاصل از «بررسی روایی محتوایی» در این مرحله، به حذف 20 مفهوم و باقی‌ماندن 16 مفهوم دیگر منجر شد.نتایج حاصل از جستجوی جملات توصیفی تبیینی مرتبط با مفاهیم شانزده‏گانه،بالغ بر 52146 داده بر اساس اصل اشباع بود که در دو مرحله ضعف کتاب و عدم ارتباط مفهومی، غربال شدند.حاصل غربالگری، حذف 51081 داده و باقی‌ماندن 1074 داده بود که با کدگذاری آنها در سه مرحلة کدگذاری باز اولیه، کدگذاری باز محوری و کدگذاری باز انتخابی تحلیل شدند. حاصل این فرایند 265 کدباز، 19 کد محوری و 4 کد انتخابی بود. این فرایند نشان داد که اراده بر اساس منابع اسلامی از 19 مولفه در قالب 4 بُعد تشکیل شده است.این مولفه ‏ها عبارتند از: عقل و هوای نفس (به عنوان فراسازمان‏دهنده)، الگوهای باور، امیال و نیازها، خلق‌وخو، محیط اجتماعی – فرهنگی (بعد پیشایندی)، رویدادهای محیطی، توجه، تاملات شخصی، انگیختگی، ارزیابی، قصد، تلاش فعال، عمل (بعد فرایندی)، فروپاشی روانی - معنوی، سرگشتگی دنیوی - اخروی، رشد روانی - معنوی، سازماندهی عمل و تاب‌آوری (بعد پیامدی). این مولفه‌ها توسط 9 کارشناس علوم‌انسانی و روان‌شناسی مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از «شاخص روایی محتوایی (cvi)» مطلوب ارزیابی شد (cvi=0.97). این مدل زمینه مناسبی برای تشخیص، طراحی مقیاس و تدوین مداخلات درمانی این سازه را فراهم کرده است.

conceptual model of will based on islamic sources

the present study sought to achieve the two goals of developing a conceptual model of will based on islamic sources and examining its validity using the method of linguistic semantics, qualitative content analysis and descriptive contextualization methodsby forming the semantic field of will, 36 basic concepts of will are identified in islamic sources.the results of the &content validity check& at this stage led to the elimination of 20 concepts and the remaining 16 concepts.the results of the search for explanatory descriptive sentences related to the sixteen concepts amounted to 52146 data based on the principle of saturation. they were screened in two stages, the weakness of the book and the lack of conceptual connection.the result of the screening was the removal of 51081 data and the remaining 1074 data, which were analyzed by coding them in three stages: primary open coding, central open coding, and selective open coding.the result of this process was 265 open codes,19 core codes and 4 selective codes.this process showed that, according to islamic sources, the will consists of 19 components in the form of 4 dimensions.these components are: intellect and air of the soul (as a super-organizer),belief patterns, desires and needs, mood, environment. socio-cultural (antecedent dimension), environmental events, attention, personal reflections, arousal, evaluation, intention, active effort, action (process dimension), psychological-spiritual collapse, worldly-hereafter confusion, psychological-spiritual growth, action organization and resilience (consequence dimension).