تاثیر میکوریزا بر کاهش اثرات تنش خشکی در برخی خصوصیات رشدی توده های محلی کنجد (Sesamum Indicum L.)

به منظور بررسی اثرات دو گونه قارچ میکوریزا بر کاهش تنش خشکی روی عملکرد و صفات فیزیولوژیک هشت توده محلی کنجد (sesamum indicum l.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی ارومیه در سال زراعی 93-1392 اجرا شد. فاکتور اول شامل سطوح مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (آبیاری بعد از 70 میلی متر تبخیر و تعرق گیاه)، تنش ملایم (آبیاری بعد از 90 میلی متر تبخیر و تعرق گیاه) و تنش شدید (آبیاری بعد از 110 میلی متر تبخیر و تعرق گیاه)، فاکتور دوم شامل تلقیح گونه قارچ میکوریزا در سه سطح گلوموس موسه آ، گلوموس اینترارادیسز و عدم تلقیح با قارچ میکوریزا و فاکتور سوم شامل هشت توده محلی کنجد به نامهای جیرفت 13، محلی طارم زنجان، محلی مغان، ناز چند شاخه، tc25، ts3، داراب 14 و دشتستان 5 بود. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی، تمامی صفات مورد مطالعه به جز وزن ویژه برگ، کاهش معنی داری یافت. تنش شدید خشکی عملکرد دانه و محتوای نسبی آب برگ را نسبت به تیمار شاهد به ترتیب به میزان 63 و 30 درصد کاهش داد. استفاده از دو گونه قارچ میکوریزا نسبت به حالت عدم استفاده، صفات عملکرد دانه (33 درصد)، شاخص سطح برگ (40 درصد) و محتوای نسبی آب برگ (20 درصد) را افزایش داد. ژنوتیپ های محلی مغان و محلی طارم زنجان از نظر عملکرد دانه و شاخص های فیزیولوژیک بر سایر توده های محلی برتری داشتند. بالاترین ضریب همبستگی بین عملکرد دانه با شاخص سطح برگ (**0/82=r) به دست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق، توده های محلی مغان و طارم زنجان جهت کشت در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی ملایم و شدید، همچنین همزیستی قارچ میکوریزای گلوموس موسه آ با بذر کنجد جهت افزایش عملکرد دانه در شرایط مطلوب آبیاری و جلوگیری از کاهش بیشتر عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی شدید توصیه می گردد.