شبیه سازی عملکرد گندم دوروم (triticum turgidum l.) در شرایط تنش شوری بر اساس مدل‌های آماری و مدل‌های کلان

در مناطق خشک و نیمه خشک کمبود آب به عنوان عامل اصلی و شوری خاک عامل ثانویه کاهش رشد گیاه و عملکرد دانه به شمار می‌رود. بنابراین برای استفاده از منابع آب های کم کیفیت و لب شور، باید تجزیه و تحلیل کمّی واکنش گیاهان این مناطق نسبت به تنش شوری، توسط مدل‌های شبیه ساز انجام شود. در این پژوهش دو رویکرد کلی شبیه‌سازی شامل مدل های فرآیندیفیزیکی و مدل های آماریتجربی مورد بررسی قرار گرفت. بدین ترتیب که برای کمّی کردن اثر شوری بر عملکرد نسبی بذر گندم دوروم (triticum turgidum l.) (رقم بهرنگ) در مقادیر مختلف شوری خاک، از مدل‌های فرآیندیفیزیکی شامل مدل ماس و هافمن، ون‌گنوختن و هافمن، دیرکسن و همکاران و همایی و همکاران و همچنین مدل های آماریتجربی شامل تابع اصلاح شده گومپرتز، تابع نمایی دوگانه و تابع اصلاح شده ویبول استفاده گردید. گیاهانی که با آب غیر شور آبیاری شده بودند به عنوان تیمار بهینه در نظر گرفته شدند و عملکرد مطلق سایر بوته‌ها نسبت به عملکرد در این تیمار بهینه سنجیده شد. پس از برداشت بوته ها، وزن دانه های به دست آمده در هر سطح شوری ثبت گردید. مقایسه کارآیی نسبی مدل‌ها بر اساس شاخص های آماری ضریب کارآیی اصلاح شده و شاخص مطابقت اصلاح شده نشان داد که در بین مدل های آماریتجربی، تابع اصلاح شده گومپرتز بیشترین دقت را داشته‌اند. بررسی تطبیقی تمام مدل‌ها بر اساس شاخص های آماری فوق نشان داد که مدل همایی و همکاران دقیق ترین مدل برای شبیه سازی عملکرد گندم دوروم بوده است. همچنین، پارامترهای معادله همایی و همکاران از لحاظ فیزیکی دارای مفهوم بوده و کاملاً تعریف شده و به راحتی قابل اندازه گیری می باشد، در حالی که در مدلهای آماریتجربی مقادیر پارامترهای هر معادله فاقد مفهوم بیوفیزیکی بوده و مقادیر مطلق هر پارامتر هیچ‌گونه اطلاعاتی از وضعیت رشدی گیاه بیان نمی کند. بنابراین در این پژوهش مدل همایی و همکاران به عنوان مدل بهینه برگزیده شد.