مطالعه تغییرات جمعیت و بانک بذر علف‌های هرز و عملکرد سویا تحت تاثیر روش‌های مختلف خاک‌ورزی

به‌منظور بررسی اثر روشهای مختلف خاک ورزی (متداول، کم خاک ورزی و بدون خاک ورزی) بر جمعیت علف‌های هرز و بانک بذر آن ها، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در سه قطعه زمین تحت کشت سویا (glycin max l.) (رقم دی پی ایکس) هر یک به مساحت 2500 متر مربع در شهرستان علی‌آباد کتول اجرا گردید. نمونه‌برداری از فلور علف‌های هرز در ابتدای فصل رشد سویا (قبل ازکنترل علف‌های هرز)، به روی شبکه‌های مربعی شکل به ابعاد 5×5 متر و درکادری به ابعاد 50×50 سانتی‌متر انجام گرفت. جهت مطالعه بانک بذر نیز از سه عمق 50 و 155 و 3015 سانتی‌متر نمونهبرداری گردید. نتایج آزمایش این قسمت حاکی از فراوانی بالای بذر علف‌هرز خرفه (portulaca oleraceae l.) در بانک بذر بود. از این‌رو در مرحله بعد به بررسی روند جوانه‌زنی و قدرت حیات بذرهای خرفه مستخرج از اعماق مختلف خاک، تحت تاثیر روش‌های مختلف خاک‌ورزی پرداخته شد. به‌طورکلی تعداد گونه‌های مشاهده شده در تیمارهای خاک‌ورزی متداول، کم‌خاک‌ورزی و بدون خاک‌ورزی به ترتیب 3، 5 و 5 گونه بود. در هر سه تیمار نیز، گونه غالب جگن (cyperus sp.) بود. میانگین تراکم و درصد نقاط عاری از این گیاه در تیمار خاک‌ورزی متداول 2/191 بوته در مترمربع و 4/13 درصد، در تیمار کم خاک‌ورزی 9/385 بوته در متر مربع و 3/10 درصد و در تیمار بدون خاک‌ورزی 7/191 بوته در متر مربع و 3/29 درصد بود. تراکم بذر علف‌های هرز در روش خاک‪ورزی متداول در هر سه عمق نمونه‌برداری کمتر از دو روش دیگر بود. همچنین در هر سه روش خاک‌ورزی، تعداد بذرهای مشاهده شده در لایه 50 سانتی‌متری خاک بیشتر از دو لایه دیگر بود. بیشترین مقدار شاخص تنوع شانون در تیمار بدون خاک‌ورزی و در اعماق نمونه‌برداری 50 و 155 سانتی‌متر مشاهده شد. کمترین مقدار این شاخص نیز در همین تیمار و در عمق 3015 سانتی‌متری خاک مشاهده شد. میزان متوسط جوانه‌زنی بذور خرفه جدا شده از خاک در تیمارهای خاک‌وری متداول، کم‌خاک ورزی و بدون خاک‌ورزی به ترتیب 43، 59 و 43 درصد بود. نتایج تست تترازولیوم نشان داد که تمامی بذور جوانه نزده مرده بودند. در هر سه روش خاک‌ورزی ، بیشترین درصد جوانه‌زنی در بذور مستخرج از لایه 155 سانتی‌متری خاک مشاهده شد. اما کمترین مقدار این فاکتور در تیمار خاک‌ورزی متداول و بدون خاک‌ورزی در لایه 3015 سانتی‌متر و در تیمار کم‌خاک‌ورزی در عمق 50 سانتی‌متری خاک دیده شد. عملکرد دانه نیز نشان داد که بیشترین عملکرد در شرایط بدون خاک‌ورزی به دست آمد. با توجه به نکات اشاره شده، در این تحقیق کارایی روش بدون خاک‌ورزی در مقایسه با تیمار کم‌خاک‌ورزی و متداول بالاتر بود.