امکان سنجی کشت چاودم (tritico secale wittmack. x) در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان با استفاده از تحلیل‌های مکانی سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)

شناسایی استعداد و توان سرزمین برای کاربری‏های مختلف کشاورزی به منظور حفظ منابع محیطی و تولید پایدار محصولات در راستای توسعه پایدار و همه جانبه در مناطق مختلف، ضروری به نظر می‏رسد. به منظور امکان سنجی کشت گیاه تریتیکاله (چاودم) (tritico secale wittmack. x) در اراضی کشاورزی شهرستان گرگان، از تحلیل‌های مکانی سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) استفاده شد. متغیرهای مختلف محیطی از جملهبارش (سالانه، بهاره، پاییزه و دوره رشد) و دما (کمینه، بیشینه و متوسط در دوره های سالانه و طول فصل رشد)، توپوگرافی (جهت شیب، شیب و ارتفاع از سطح دریا) و عوامل خاکی (ماده آلی، حاصل خیزی، اسیدیته، شوری و بافت) با استفاده از روش های زمین آماری و کلاسیک مورد ارزیابی قرار گرفته و مقادیر و پراکنش آن ها در سطح اراضی شهرستانگرگان تخمین و برآورد شد. سپس این لایه های رقومی بر حسب جدول نیازهای بوم شناختی تریتیکاله طبقه بندی شد. پس از اختصاص وزن به هر لایه، تلفیق و هم پوشانی وزنی آن ها در محیط arcgisانجام گرفت و لایه نهایی در چهار پهنه بسیار مستعد، مستعد، نیمه مستعد و غیرمستعد جهت کشت تریتیکاله طبقه بندی شد. نتایج نشان داد که 959/28758 هکتار (92/44 درصد) از اراضی کشاورزی شهرستان در طبقه بسیار مستعد (s1) قرار می گیرند. از خصوصیات این پهنه می توان به حاصل خیزی خوب، ماده آلی بالاتر از دو درصد، ارتفاع کم تر از 1500 متر از سطح دریا، جهت های شیب مطلوب، شیب های 40 درصد، مقدار و توزیع بهینه بارش و دما در این منطقه نام برد. پهنه های مستعد (s2)، نیمه مستعد (s3) و غیر مستعد (ns) به ترتیب 405/17219، 255/11833 و 401/6217 هکتار برابر 89/26، 48/18 و 71/9 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان را به خود اختصاص دادند. جهت های شیب نامطلوب، ارتفاع بالاتر از 1000 سطح دریا، کاهش کیفیت حاصل خیزی خاک، افزایش درصد شیب به سمت مناطق مرتفع جنوبی و بارش اندک به خصوص بارش بهاره در بخش های شمالی، عوامل محدود کننده کشت در این پهنه ها بودند.