ارزیابی توان رقابتی کنجد (l. sesamum indicum) و ماش (vigna radiata l.) در دو بوم نظام تک‌کشتی و کشت مخلوط

به منظور مطالعه پتانسیل تولید و توان رقابتی گیاهان کنجد (l. sesamum indicum) و ماش (vigna radiata l.)، آزمایشی در مزرعه‏ تحقیقاتی دانشکده‏ کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در تابستان 1391 اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت کرت‏های یک‌بار خرد شده در قالب بلوک‏های کامل تصادفی و با سه تکرار بود. تیمار اصلی شامل دو آرایش کشت (فواصل بین ردیف 50 و 75 سانتی‏متر) بود. عامل فرعی نسبت‏های مختلف تراکمی گیاهان در پنج سطح (شامل نسبت صفر، 25، 50، 75 و100% تراکم بوته) بود. خصوصیات عملکرد و واکنش رقابتی گیاهان در الگوی کشت بررسی شد. این آزمایش نشان داد که بیش‏ترین عملکرد دانه در نسبت تراکمی 50+50% بدون تاثیر معنی‏دار افزایش فاصله ردیف از 50 به 75 سانتی‏متر به دست آمد (به ترتیب 05/2 و 2 تن در هکتار). در بیشتر تیمارها عملکرد دانه‏ کنجد بیش‏تر از ماش بود. با افزایش نسبت تراکمی هر یک از گیاهان، عملکرد دانه‏ هر یک از آن‏ها نیز بهبود یافت. افزایش فواصل بین ردیف، شاخص برداشت مخلوط را بهبود داد (از 6/26 به 8/32 درصد) که در اکثر حالات به علت افزایش عملکرد دانه و کاهش عملکرد بیولوژیک بود. مقدار شاخص نسبت برابری زمین در کلیه‏ الگوهای مخلوط بیش‏تر از یک بود که بیانگر برتری کشت مخلوط دو گیاه نسبت به تک‌کشتی است. نتایج تیمارها نشان داد که گیاه کنجد توان رقابتی بیش‏تری نسبت به ماش داشت. لذا در تیمار‏هایی که بیش‏ترین عملکرد مخلوط را دارا بودند، کنجد گونه‏ غالب مخلوط بود.