پهنه بندی مکانی کشت زعفران (Crocus sativus L.) بر اساس عوامل اقلیمی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: شهرستان تربت حیدریه)

در بین عوامل مختلف تاثیرگذار در تولید محصولات کشاورزی، شرایط اقلیمی از مهمترین متغیرهای محیط طبیعی است. از سویی دیگر اساس توسعه کشاورزی، آگاهی دقیق از ویژگی های محیطی در هر نقطه و اعمال مدیریت ویژه می باشد. زعفران (crocus sativus l.) به عنوان گران-بهاترین محصول کشاورزی و دارویی جهان از جمله گیاهانی است که نقش قابل توجهی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی مناطق خشک و نیمه-خشک خراسان جنوبی و مرکزی پیدا کرده است. بر این اساس، این تحقیق به منظور ارزیابی شرایط اقلیمی برای کشت زعفران در شهرستان تربت حیدریه در یک دوره آماری ده ساله (2010-2000 میلادی) صورت گرفت. بدین منظور، ده ایستگاه هواشناسی استان انتخاب و به کمک محیط نرم افزاریarc gis مدل سازی و تحلیل فضایی اطلاعات صورت گرفت. با بهره گیری از شرایط اقلیمی مطلوب در هر مرحله از رشد زعفران، لایه های اطلاعاتی کلاس بندی و ارزش وزنی هر کدام از پهنه ها مشخص گردید. در نهایت، به منظور هم پوشانی لایه های اطلاعاتی با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره مبتنی بر روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، نقشه نهایی که پتانسیل اقلیمی را برای کشت زعفران در شهرستان تربت حیدریه نشان می داد، تهیه گردید. نتایج نشان دهنده این واقعیت بود که نقش هر یک از عناصر اقلیمی بارش، دما و تعداد ساعات آفتابی، متناسب با مراحل مختلف رشد، در مناطق مختلف شهرستان متفاوت بود و از مجموع 2070/9570 کیلومترمربع از مساحت شهرستان تربت حیدریه، چهار درصد از اراضی شهرستان دارای کیفیت بسیار مناسب، 5/50 درصد دارای کیفیت مناسب، 27 درصد دارای شرایط متوسط برای کشت، 5/8 درصد ضعیف و حدود ده درصد از اراضی منطقه را نقاط بسیار ضعیف در بر می گیرند.