بررسی چرخه درازمدت کربن و میزان ترسیب آن در سیستم کشاورزی ایران: I- تولید خالص اولیه و ورودی سالانه کربن برای محصولات زراعی مختلف

برآورد میزان ورودی کربن به عنوان یکی از مهمترین فاکتورهای تعیین کننده برای تخمین میزان تغییرات کربن خاک و همچنین پتانسیل ترسیب کربن می‏باشد. به منظور بررسی میزان تولید اولیه و همچنین کربن ورودی به خاک در سیستم‏های کشاورزی ایران، اطلاعات مربوط به عملکرد، سطح زیر کشت، شاخص برداشت و همچنین نسبت اندام هوایی به زیرزمینی در محصولات زراعی مختلف کشور شامل: گندم (triticum aestivum l.)، جو (hordeum vulgare l.)، ذرت (zea mays l.)، پنبه (gossypium hirsutum l.)، برنج (oryza sativa l.)، یونجه (medicago sativa l.) و نخود (cicer arietinum l.) برای استان‏های مختلف جمع آوری گردید. سپس میزان کربن اختصاص یافته به اندام‏های مختلف گیاهی با توجه به ضرایب تسهیم کربن برآورد گردید و در نهایت میزان تولید خالص اولیه بر اساس کربن (nppc) محاسبه گردید. کسری از nppc که به صورت سالانه به خاک برگردانده می‏شود، به عنوان ورودی سالانه کربن به خاک در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار nppc برای گندم، جو و یونجه در اقلیم مرطوب خزری، برای برنج، نخود و پنبه در اقلیم گرم و مرطوب جنوبی و برای ذرت در اقلیم گرم و خشک حاصل شد. در تمامی مناطق کشور، گیاه نخود کمترین تاثیر را در میزان nppc و در نتیجه ترسیب کربن به خود اختصاص داد. بیشترین میزان ورودی کربن در واحد سطح در بین گیاهان مورد مطالعه و مناطق مختلف در منطقه خزری و برای گیاه یونجه و کمترین ورودی کربن مربوط به گیاه نخود در منطقه سرد کوهستانی بود. کمترین خلا بین میزان واقعی و پتانسیل ترسیب کربن در گیاه یونجه مشاهده شد، در حالیکه گندم، برنج و پنبه بیشترین خلا را به ترتیب با مقادیر 4/0، 38/0 و 37/0 نشان دادند که بیانگر امکان افزایش قابلیت ترسیب کربن از طریق این گیاهان می‏باشد.