انتشار دی‌اکسید کربن و پتانسیل گرمایش جهانی ناشی از مصرف انرژی در نظام‌های کاشت شالیزاری

تغییر اقلیم یکی از نگرانی های عمده جهانی به شمار می رود که بخشی از آن ناشی از فعالیت های کشاورزی می باشد. از این‌ رو، بهبود عملیات کشاورزی به عنوان راهکاری برای تخفیف اثرات تغییر اقلیم مطرح می باشد. هدف از این پژوهش، تخمین انتشار دی‌اکسید کربن و گرمایش جهانی ناشی از مصرف انرژی در تولید برنج و چگونگی کاهش مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسید کربن بود. برای این منظور سه نظام کاشت حفاظتی، بهبودیافته و رایج در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه‌ای تحقیقاتی واقع در شهرستان نکا مورد مطالعه قرار گرفتند. تمامی عملیات زراعی و اطلاعات مربوط به نظام‌های تولید و مقادیر مختلف مصرف نهاده‌ها در سال زراعی 91-1390 ثبت شد. نتایج نشان داد که میانگین انرژی ورودی در نظام‌های تولید برابر 02/22793 مگاژول در هکتار بود که کم‌ترین میزان انرژی ورودی در نظام کاشت حفاظتی برابر 98/16102 مگاژول در هکتار حاصل شد. بیش‌ترین سهم انرژی ورودی در نظام‌های تولید مربوط به نیروی برق برای پمپ نمودن آب آبیاری بود که بالاترین مقدار را از نظر انتشار دی‌اکسید کربن و پتانسیل گرمایش جهانی (gwp)5 نیز به خود اختصاص داد. کود نیتروژن و سوخت در رتبه‌های دوم و سوم انتشار دی‌اکسید کربن قرار گرفتند. متوسط پتانسیل گرمایش جهانی ناشی از تولید برنج برابر 33/2307 کیلوگرم co2 در هکتار به دست آمد. کم‌ترین و بیش‌ترین مقدار تولید gwp به ترتیب برابر 1640 و 2728 کیلوگرم co2 در هکتار در نظام‌های کاشت حفاظتی و رایج حاصل شد. مقادیر gwp در واحد انرژی ورودی نیز در نظام کاشت حفاظتی حداقل و در نظام کاشت رایج حداکثر بود. همچنین نظام کاشت حفاظتی کم‌ترین gwp را در واحد انرژی خروجی دارا بود و نظام‌های کاشت بهبودیافته و رایج در جایگاه‌های بعدی قرار گرفتند. به ‌طور کلی، میزان gwp ارتباط مستقیمی با شیوه مدیریت مزرعه و مصرف نهاده‌ها دارد و بر این اساس کم‌ترین مقدار این شاخص‌ها در نظام کاشت حفاظتی به ‌دست آمد.