بررسی و تعیین مقدار عناصر کم‌مصرف (منگنز، آهن و روی) و عناصر سنگین (کبالت، کادمیم و کروم) موجود در خاک مزارع زعفران (Crocus sativus L.) استان خراسان جنوبی

این مطالعه با هدف بررسی غلظت عناصر کم مصرف و سنگین خاک در چند منطقه کاشت زعفران در شهرستان بیرجند استان خراسان جنوبی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1392 به اجرا درآمد. تیمارها شامل سه سن یک، سه و پنج ساله مزرعه و پنج منطقه کاشت زعفران شامل آرین شهر، حسین آباد، خوسف، گل فریز و مهمویی در بیرجند بودند. غلظت عناصر کم مصرف و سنگین شامل آهن، روی، منگنز کبالت، کروم و کادمیوم خاک اندازه گیری و تعیین شدند. نتایج نشان داد که غلظت عناصر آهن، روی و منگنز و کروم خاک مزارع زعفران به طور معنی داری تحت تاثیر سن مزرعه قرار گرفت (05/0p?). اثر منطقه کاشت بر غلظت عناصر آهن، روی، منگنز، کبالت و کروم خاک معنی دار بود (01/0p?). اثر متقابل سن مزرعه و منطقه کاشت بر غلظت آهن، روی و کبالت خاک معنی دار (01/0p?) بود. با افزایش سن مزرعه زعفران، غلظت روی کاهش و غلظت عناصر سنگین شامل کبالت، کروم و کادمیوم افزایش یافت. میزان منگنز در مزارع پنج ساله به ترتیب 29 و 34 درصد بیشتر از مزارع یک و سه ساله بود. میزان کبالت در مزارع پنج ساله به ترتیب برابر با 53 و 46 بیشتر از مزارع یک ساله و سه ساله بود. مزارع خوسف و حسین‌آباد به ترتیب با 65/1 و 77/0 پی پی ام دارای بیشترین و کمترین غلظت آهن در خاک بودند. مزارع یک ساله خوسف و مهمویی با 436/2 و 77/0 پی پی ام به ترتیب دارای بیشترین و کمترین مقدار آهن بودند. مزارع حسین‌آباد و خوسف به ترتیب با 7/8 و 31/4 پی پی ام دارای بیشترین و کمترین میزان کبالت در خاک بودند. بدین ترتیب، توصیه می شود از روش های مدیریت اکولوژیک نظیر کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کاربرد مقادیر مناسب کودهای آلی برای کاهش غلظت این عناصر در مزارع زعفران بهره گیری شود.