بررسی نظام های تولید و تنوع زیستی گیاهان دارویی و معطر در بوم نظام‌های کشاورزی استان قزوین

به منظور بررسی وضعیت نظام های تولید و تنوع زیستی گیاهان دارویی تحت کشت در بوم نظام های کشاورزی گیاهان دارویی استان قزوین، تحقیقی در سال‌ 1390 در این استان صورت گرفت. بدین منظور، ابتدا با تهیه پرسش‌نامه ای نیمه ساختاری و انجام مصاحبه حضوری با کشاورزان استان، اطلاعات مربوط به وضعیت تنوع زیستی و نظام‌های تولید گیاهان دارویی در مناطق اصلی تحت کشت گیاهان دارویی شامل چهار منطقه از استان (تاکستان، آبیک، قزوین و الموت) جمع‌آوری گردید. سپس شاخص‌های مختلف غنا، تنوع و تشابه گونه ای محاسبه شد. نتایج نشان داد که در کل استان 36 گونه دارویی مورد کشت قرار می‌گیرند، که بیشترین گونه‌های تحت کشت و کار عمدتاً به سه خانواده نعناعیان، آفتابگردان و چتریان تعلق داشتند. حدود 70% از نظام‌های کشاورزی تحت کشت گیاهان دارویی در مناطق مورد مطالعه نیز بر پایه نظام کشاورزی کم‌نهاده استوار بودند. در مناطق مورد مطالعه، غنای گونه‌ای در تاکستان، آبیک، قزوین و الموت به ترتیب 16، 1، 24 و 20 به دست آمد و مقدار شاخص شانون- وینر و یکنواختی گونه‌ای به ترتیب 47/0 و 28/0 برای کل استان به دست آمد. بر اساس شاخص تشابه سورنسون بین مناطق مختلف استان، بیشترین مقدار تشابه (61/0) بین مناطق تاکستان و الموت مشاهده شد و کمترین میزان تشابه بین مناطق آبیک با قزوین و آبیک با الموت (صفر) به دست آمد. بر اساس نتایج این پژوهش، تقریبا در بیشتر پارامترهای ارزیابی شده منطقه قزوین نسبت به سایر مناطق مورد بررسی، برتری نشان داد که شاید از مهمترین عوامل ایجاد کننده این تمایز بتوان به وجود صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در این منطقه علاوه بر عوامل جغرافیایی اشاره کرد.