ارزیابی عملکرد و سرعت پرشدن دانه لاین‌های گندم (Triticum aestivum L.)در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی بعد از گرده‌افشانی

این بررسی با هدف ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های گندم (triticum aestivum l.) بر اساس عملکرد دانه سرعت و دوره موثر پر شدن دانه، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهای فصل (قطع آبیاری پس از گرده افشانی)در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل در طی سال زراعی 89-1388 انجام شد. نتایج نشان داد که از نظر صفت عملکرد اثر ژنوتیپ و محیط معنی‌دار شد، ولی اثر متقابل آن‌ها غیرمعنی‌دار بود. ژنوتیپ‌های شماره‌‌ 2‌‌‌ (bows/crows//kies/vees/3/mv17) و4 (spbs//k134(60)vees/3/druchamps/4/alvd‌) در شرایط خشکی آخر فصل با 3830 و 3690 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. از نظر سرعت و دوره موثر پر شدن دانه، اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل آنها معنی‌دار بود. ضریب همبستگی بین صفات نشان داد که بین سرعت و دوره پر شدن دانه همبستگی منفی وجود دارد. از لحاظ سرعت پر شدن دانه در شرایط تنش، ژنوتیپ شماره 7 f130-l-1-12/mv12(atilla-12)) با 29/1 میلی‌گرم در روز و در محیط بدون تنش ژنوتیپ‌های شماره 3 (owl/siossons//zrn)، 4 (spbs//k134(60)vees/3/druchamps/4/alvd) و 7 ( 130-l-1-12/mv12(atilla-12) با 41/1 میلی‌گرم در روز بیشترین سرعت پر شدن دانه را به خود اختصاص دادند. نتایج نشان داد که همه ژنوتیپ‌ها در محیط بدون تنش از سرعت پر شدن بالاتری برخوردار بودند. بطور کلی، می‌توان چنین استنباط کرد که هر چند ژنوتیپ‌ها از نظر سرعت پرشدن دانه دارای تفاوت معنی‌داری هستند ولی افزایش عملکرد ژنوتیپ‌های پر محصول از طریق سرعت پرشدن دانه بیشتر میسر نگردیده است.