نقش زنان روستایی در پایداری بوم‌نظام‌های کشاورزی ایران

زنان به دلیل نقش های گوناگون خود در خانه و مزرعه همواره تاثیر قابل توجهی بر رفاه و پایداری خانوارهای روستایی دارند. بااین‌وجود، ارزش فعالیت های آنان اغلب دست کم گرفته می شود که این موضوع بسیاری از برنامه های توسعه را با ناکامی مواجه نموده است. با هدف تعیین میزان مشارکت زنان در کشاورزی و تاثیر آنان بر پایداری اگرواکوسیستم های ایران، پژوهش حاضر در تمامی استان های کشور به اجرا درآمد. داده های مورد نیاز به‌وسیله پرسشنامه از 930 خانوار کشاورز گردآوری شدند. روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب توسط متخصصان و آزمون آلفای کرونباخ تایید شد و تجزیه و تحلیل داده ها نیز از طریق آزمون فریدمن، آزمون تی نمونه های مستقل و ضریب همبستگی تائو بی کندال صورت پذیرفت. براساس یافته ها، مشارکت اکثریت زنان در سامانه های کشاورزی بازاربنیان (مردم‌محور) کمتر از حد متوسط بود. از سوی دیگر، نتایج نشان دادند که با وجود محدودیت های متفاوت، 44.1 درصد از زنان دارای باغچه های خانگی بودند. ارزیابی پایداری نیز آشکار ساخت که در کل اگر چه خانوارهای کشاورز سطح مطلوبی از پایداری را تجربه نکردند، امّا زنان با تولید محصولات کشاورزی گوناگون در باغچه های خانگی خویش به طور معناداری (0.01>p) پایداری خانوارهایشان را بهبود بخشیدند. زنان همچنین با مشارکت در تولید محصولات کشاورزی بازاربنیان (مردم‌محور) به ارتقای پایداری خانوارهای خود یاری رساندند. البته آنان با مشارکت در این سامانه ها به اندازه زمانی که در باغچه های خانگی شان فعالیت داشتند، موفق به بهبود پایداری نشدند. بدین ترتیب، پژوهش حاضر پیشنهاد می کند که کارشناسان و سیاست گذاران با نگاهی جنسیت محور به مسائل بخش کشاورزی بپردازند. زیرا به حاشیه راندن زنان از این بخش به مفهوم تبدیل آنان از عناصر فعال اقتصادی به مصرف کنندگانی با سبک زندگی متفاوت می باشد که این تغییر بی تردید اقتصاد محلی و ملی را با دشواری های فراوانی مواجه می سازد و پیامدهای هنگفتی را به همراه خواهد داشت.

role of rural women in the sustainability of iran’s agroecosystems

introductionfollowing population growth and increasing demand for food, agricultural systems have been considerably altered across the world. nonetheless, the majority of these changes have been accompanied with many consequences by reason of focusing on economic growth and ignoring the relation between humans and environmental wellbeing. thus, it seems that any future increase in food production should be done in a sustainable way which considers various issues. based on this viewpoint, understanding the importance of diverse women’s roles and addressing gender equality are indisputable preconditions for achieving sustainability in the agriculture sector. women significantly affect the welfare and sustainability of farmer households through numerous tasks assigned to them by societies. however, women do not have the same rights as men in access to productive resources because of gender-based norms. although the sustainability of agricultural systems has been evaluated by many researchers, they rarely used gender-based analyzes in their assessments. hence, we aim to determine women’s participation in various agricultural systems and evaluate the impact of women’s activities on the sustainability of agroecosystems in iran by using a comprehensive approach.materials and methodsto explore answers to our research goals, a specific questionnaire was utilized, and its validity and reliability were approved by experts and the cronbach’s alpha test, respectively. we used the purposive sampling method to identify townships and villages and applied the simple random sampling technique to select farmer households. based on different methods and the results of pre-test surveys, 930 farmer households were considered as the appropriate sample size in this study. because there are different climatic conditions, agricultural products and subcultures in iran, this study was carried out in all 31 provinces of iran to cover differences between regions. the sustainability of farmer households was assessed by applying 15 indicators. then, scores attained by farmer households were simplified to define three principal thresholds for sustainability: unacceptable (scores≤ 1.5), limited (1.5