ارزیابی اثر جهت‌ های کاشت بر مصرف منابع و عناصر غذایی خاک در کشت مخلوط آفتابگردان (helianthus annuus l.) و لوبیا چشم بلبلی (vigna unguiculata l.)

به منظور بررسی اثر جهت‌ های کاشت بر مصرف منابع و عناصر غذایی خاک در کشت مخلوط آفتابگردان(helianthus annuus l.)  و لوبیا چشم بلبلی(vigna unguiculata l.) آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا گردید. عامل اصلی جهت کاشت در دو سطح (شمالی- جنوبی و شرقی- غربی) و سیستم کشت مخلوط به‌عنوان عامل فرعی در پنج سطح شامل: (100 درصد آفتابگردان خالص)، (100 درصد لوبیا خالص)، (50 درصد آفتابگردان به‌علاوه 50 درصد لوبیا)، (25 درصد لوبیا به‌علاوه 75 درصد آفتابگردان) و (75 درصد لوبیا به‌علاوه 25 درصد آفتابگردان) در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی در این پژوهش شامل تشعشع، دما، رطوبت حجمی، کلسیم، فسفر، منیزیم، پتاسیم و نسبت برابری زمین مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کاشت گیاهان در جهت خلاف جهت باد (شرقی- غربی) بیشترین میزان جذب تشعشع فعال فتوسنتزی (77.90 درصد) و بیشترین رطوبت حجمی خاک (63.39 درصد) و کمترین دمای خاک (26.78 سانتی گراد) را داشت. بالاترین مقدار نسبت برابری زمین (2.54) از کشت مخلوط (25 درصد لوبیا به‌علاوه 75 درصد آفتابگردان) به‌دست آمد. نتایج تغییرات عناصر غذایی نشان داد که بیشترین مقدار پتاسیم خاک (24.70 میلی گرم بر کیلوگرم) در جهت کاشت شرقی- غربی و در کشت مخلوط 50 درصد آفتابگردان به‌علاوه 50 درصد لوبیا چشم بلبلی وجود داشت. با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان بیان کرد که در شرایط ویژه اقلیمی کنونی منطقه و مناطق مشابه با کشت گیاهان در جهت خلاف جهت باد و استفاده از نسبت کاشت 75 درصد آفتابگردان به‌علاوه 25 درصد لوبیا چشم بلبلی میزان عملکرد بیشتری نیز حاصل می گردد.

the evaluation of planting direction on the consumption of resources and soil nutrients in sunflower (helianthus annus l.) and cow pea (phaseolus vulgaris l.) intercropping

introductionagriculture plays an essential role in providing food, and in order to achieve sustainability in the agricultural sector, resources must be used in the best possible way. in order to achieve the maximum possible yield, it is necessary for the crop plant to use the environmental factors, water, nutrients, light, and carbon dioxide, with the maximum possible efficiency. the maximum use of the required factors for growth is achieved only when the plant community exerts maximum pressure on these factors. in general, intercropping is one of the ways to achieve sustainable agriculture, with higher yields without increasing agricultural inputs, absorption, and environmental factors productivity. researchers for the intercropping of corn and mung bean have reported that the mixed cultivation systems used environmental resources more effectively compared to the sole cropping of corn and mung bean. for this reason, nowadays, many plants, especially legumes, are cultivated in an intercropping form due to their ability to fix nitrogen. due to the lack of resources regarding the effect of planting direction on plant yield, this study was conducted in order to evaluate resources and soil nutrients by changing the planting direction and replacing the intercropping system of the sunflower with cowpea.materials and methodsthis research was conducted in the field of the agricultural research station of zabol university during 2015-2016. the experiment was performed as a split-plot based on a randomized complete block design with three replications at the research farm of the agricultural research institute of zabol university.  the main factor was two levels of planting direction (north-south and east-west), and the secondary factor was intercropping system in five levels, including (100% pure sunflower), (100% pure cowpea ), (50% sunflower + 50% cowpea ) (25% cowpea  + 75% sunflower) and (75 % cowpea  + 25%sunflower) were considered. data for studied traits were measured as follows: radiation, temperature, volumetric humidity, calcium, phosphorus, magnesium, potassium, and the land equality ratio.  statistical analysis including, analysis of variance and mean comparisons (least significant difference (lsd) test at the 5% level), were applied to evaluated traits.results and discussionthe maximum absorption of photosynthetically active radiation (par) was in the east-west cultivation direction (77.90%) compared to the north-south treatment, which was 24.6% more than the north-south direction. the analysis of variance indicated that the cultivation direction and intercropping systems on the amount of phosphorus in the soil after harvest were significant at 1% probability level. the comparison of means treatments showed that the amount of phosphorus in the soil in the direction of east-west cultivation was 15% higher compared to the direction of north-south cultivation.