ارزیابی زراعی و اقتصادی نظام‌های کشت مخلوط جو (hordeum vulgare) با دو گیاه دارویی شنبلیله (trigonella foenum-graecum) و سیر (allium sativum)

به منظور ارزیابی و مقایسه سیستم های کشت مخلوط با تک‌کشتی سه گیاه جو (hordeum vulgare)، شنبلیله (trigonella foenum-graecum) و سیر (allium sativum)، آزمایشی در سال زراعی 1396- 1395 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گناباد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص جو، سیر، شنبلیله و کشت مخلوط جایگزینی به صورت جو + شنبلیله، جو + سیر، شنبلیله + سیر، و جو + شنبلیله + سیر بود. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت در گیاه جو، عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در گیاه شنبلیله، ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، طول سیرچه، قطر سیرچه، تعداد سیرچه در بوته و عملکرد سوخ در گیاه سیر بودند. بر اساس نتایج به‌دست آمده، بیشترین مقادیر عملکرد علوفه خشک (8523 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (3494 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (14111کیلوگرم در هکتار) گیاه جو از کشت خالص آن حاصل شد. در بین تیمارهای کشت مخلوط، بیشترین عملکرد علوفه (6109 کیلوگرم در هکتار) از کشت مخلوط جو + شنبلیله به‌دست آمد. صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف گیاه شنبلیله در تیمار کشت خالص بیشترین مقادیر را نشان دادند. عملکرد دانه (1145 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد علوفه خشک (5100 کیلوگرم در هکتار) شنبلیله در الگوی کشت خالص در مقایسه با الگوهای کشت مخلوط به طور معنی داری بیشتر بود. تیمار کشت مخلوط سیر + شنبلیله با عملکرد علوفه خشک 4090 کیلوگرم در هکتار و عملکرد دانه 569 کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر تیمارهای کشت مخلوط برتری داشت. اجزای عملکرد سیر شامل ارتفاع بوته، تعداد برگ در بوته، طول و قطر سیرچه، و تعداد سیرچه در بوته در کشت خالص بیشترین مقادیر را داشتند. بیشترین میزان عملکرد سوخ (7194 کیلوگرم در هکتار) از تیمار کشت خالص سیر به‌دست آمد. در میان شاخص های ارزیابی مزیت کشت مخلوط، بالاترین مقادیر نسبت برابری زمین (1.16)، افزایش واقعی عملکرد (0.30) و بهره وری سیستم (8414) از الگوی کشت مخلوط جو + سیر حاصل شد. بیشترین میزان شاخص سودمندی کشت مخلوط (0.02) از تیمار شنبلیله + سیر، و بالاترین عدد مجموع ارزش نسبی (1.13) از تیمار کشت مخلوط جو + شنبلیله به‌دست آمد.

agronomic and economic evaluation of intercropping systems of barley (hordeum vulgare) with two medicinal plants, fenugreek (trigonella foenum-graecum) and garlic (allium sativum)

introductiontoday, agriculture faced various challenges, such as the inadequate of agricultural products for growing human needs, in the other words, step down of food security, reduction of productivity, economic justification, the competitiveness of agriculture, etc. on the other hand, the excessive use of agricultural inputs, especially water, fertilizers and pesticides, excessive pressure on natural resources along with the consequences of climate change has affected the sustainability and stability of agroecosystems. intercropping as the agricultural practice of growing two or more species in the same farm at the same time has been emphasized by many researchers around the world as one of the ecological approaches for crop production as an effective technique for achieving sustainable agricultural goals. therefore, the objective of this research was to agronomic and economic evaluation of intercropping patterns of three different crops. materials and methodsto comparing sole cropping and intercropping systems of barley, fenugreek and garlic, a field experiment was conducted in 2016-17 at the research farm of gonabad university based on a randomized complete block design with three replications. experimental treatments consisted of sole cropping of barley, fenugreek and garlic; and 4 replacement intercropping series as barley + fenugreek, barley + garlic, fenugreek + garlic, and barley + fenugreek + garlic. studied traits included of dry forage yield, plant height, 1000-seed weight, biological yield, seed yield, and harvest index in barley, dry forage yield, plant height, pod number per plant, seed number per pod, 1000-seed weight, and seed yield in fenugreek, plant height, leaf number per plant, clove length, clove diameter, clove number per plant, and bulb yield of garlic. in this research, intercropping advantage indexes included land equivalent ratio (ler), actual yield loss (ayl), system productivity index (spi), intercropping advantage (ia) and relative value total (rvt) were calculated.