ارزیابی ردپای اکولوژیکی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد

از آغاز قرن حاضر، دانشگاه‌های سراسر جهان، به‌طور روزافزون بر پایداری خود تمرکز نموده و به دنبال شاخص‌هایی برای سنجش آن می‌باشند. ردپای اکولوژیکی از جمله شاخص‌هایی است که دانشگاه‌ها برای ارزیابی وضعیت پایداری از آن استفاده کرده‌اند. بنا به تعریف، رد پای اکولوژیکی به مساحتی از زمین‌های دارای قابلیت تولید زیستی گفته می‌شود که قادر به تامین نیازهای بشری (غذا، پوشاک و ساخت و ساز) بوده و همچنین ‌بتواند ضایعات تولیدی آن‌ها را در خود جای دهد.‌ در تحقیق حاضر، ردپای اکولوژیکی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، از طریق دو روش، شامل تکمیل پرسش‌نامه موجود در شبکه جهانی ردپا (efn) و آنالیز ردپای اکولوژیکی (efa) محاسبه شد. در روش efn، پرسش‌نامه موجود در شبکه جهانی ردپا با توجه به شرایط ایران بومی‌سازی شد و در اختیار مصاحبه‌شوندگان قرار گرفت. در روش efa نیز اطلاعات لازم در مورد منابع مصرفی دانشگاه (انواع انرژی، مواد غذایی و مساحت لازم برای ساخت و ساز)، از بخش‌های مختلف دانشگاه تهیه گردید و در نهایت، مقدار این شاخص محاسبه شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ردپای اکولوژیکی دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد در سال تحصیلی 97-1396، معادل 1.51 هکتار جهانی بوده که از میانگین جهانی (2.8) و ملی (3.2) به‌طور قابل توجهی کمتر است. به نظر می‌رسد که این امر به‌دلیل استفاده بیشتر دانشجویان از سرویس‌های حمل و نقل عمومی، استفاده کمتر از کالاهای مصرفی در طی یک سال و لذا تولید کمتر ضایعات و از طرفی، به‌دلیل بازیافت حجم قابل توجهی از ضایعات تولیدی در دانشگاه باشد که همین مسئله باعث کاهش چشمگیر ردپای انرژی دانشجویان دانشگاه و در نهایت، کاهش ردپای اکولوژیکی کل در مقایسه با سطح ملی و جهانی شده است. ردپای محاسبه شده در این تحقیق شامل سه جزء انرژی، غذا و ساخت و ساز بود که در بین اجزای تشکیل‌دهنده، ردپای غذا با 57.3 درصد، بیشترین سهم را در ردپای دانشگاه داشت. ردپای انرژی با 0.35 هکتار جهانی، بعد از ردپای غذا، بیشترین سهم را در ردپای کل دانشگاه داشت، درحالی‌که ردپای ساخت و ساز با 0.30 هکتار جهانی، تاثیر کمتری بر این شاخص داشت. بین ردپای اکولوژیکی دانشجویان دختر و پسر تفاوتی وجود نداشت، ولی در بین مقاطع تحصیلی، ردپای دانشجویان کارشناسی با 1.56 هکتار جهانی بزرگ‌تر از دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی بود. ردپای دانشجویان دانشکده معماری 1.77 هکتار جهانی به‌دست آمد که در مقایسه با دانشجویان سایر دانشکده‌ها، در بیشترین مقدار بود درحالی‌که دانشجویان دانشکده الهیات با 1.30 هکتار جهانی، کمترین مقدار ردپا را داشتند. در نهایت، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که ردپای اکولوژیکی، یکی از شاخص‌های مناسب برای سنجش پایداری دانشگاه‌ها بوده و می‌تواند به مدیران و تصمیم‌گیرندگان دانشگاه‌ها برای رسیدن به اهداف پایداری کمک کند.

the ecological footprint of students for the campus of ferdowsi university of mashhad (fum)

the ecological footprint (ef) is an area of biologically productive land capable of meeting all human needs (food, clothing, and construction) and accommodating their production waste. therefore, application of ecological footprint in combination with social and economic impact assessment can provide the basis for measuring triple sustainability indices (social, economic and ecological). universities around the world are amongst the institutions that are increasingly focusing on promoting sustainability, and often use ecological footprints as a good indicator for measuring their sustainability. universities are considered to be one of the largest consumers of paper, energy and water, and because they utilize these resources for education and research activities, it is expected that a sustainable university should have minimized adverse environmental, economic, social and health impacts and help society moving towards a sustainable life style. however, ecological footprint of iranian universities is not documented. therefore, the purpose of this study was to calculate the ecological footprint of students of ferdowsi university of mashhad as the third biggest university of the country.materials and methods                         in this study, ef on the campus of ferdowsi university of mashhad (fum) was calculated by using two standard international methods including ecological footprint network (efn) questionnaire and ecological footprint analysis (efa). in efn method the questionnaire designed by global footprint network was used. in efa method, the university information (consumption of energy, food, and construction) was obtained from the relevant departments and finally, the total footprint was calculated using the standard ef accounting method. results and