اثر کودهای شیمیایی و زیستی بر برخی صفات فیزیولوژی و عملکردی گیاه کینوا (Chenopodium Quinoa Willd.) تحت تنش خشکی در خاک شور

به‌منظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی بر برخی ویژگی‌های فیزیولوژی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینواchenopodium) quinoa willd.) تحت رژیم‌های کم‌آبی در خاک شور، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1398-1397 در مزرعه‌ای واقع در منطقه‌ دستگرد اصفهان انجام شد. در این آزمایش چهار سطح آبیاری (100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) به‌عنوان عامل اصلی و چهار سطح کود زیستی (شاهد، نیتروکسین، بیوفسفر و تلفیق نیتروکسین و بیوفسفر) و دو سطح کود شیمیایی (عدم کاربرد و کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی نیتروژن و فسفر) به‌عنوان عوامل فرعی مورد مطالعه قرارگرفت. میانگین حجم آب مصرفی در تیمارهای 100، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه به‌ترتیب 4204.1، 3427.2، 2665.6 و 2184.8 مترمکعب در هکتار بود. تیمارهای کود شیمیایی نیز بر اساس نتایج آزمون خاک و توصیه کودی توسط آزمایشگاه، به‌مقدار 250 کیلوگرم کود اوره و 75 کیلوگرم کود سوپر فسفات تریپل در هکتار اعمال شدند. نتایج نشان داد که در تمامی تیمارهای کودی، افزایش سطوح تنش خشکی موجب کاهش کلیه‌ صفات اندازه‌گیری شده (شامل میزان کلروفیل کل، شاخص سطح برگ، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت) در کینوا گردید. با این وجود، کلیه صفات اندازه‌گیری شده تحت تیمار کاربرد کودهای شیمیایی در مقایسه با شرایط عدم کاربرد کودهای شیمیایی افزایش معنی‌داری داشت. به‌نحوی که بیشترین عملکرد دانه (2225.38 کیلوگرم در هکتار) و بالاترین درصد شاخص برداشت (41.12 درصد) کینوا در شرایط کاربرد کودهای شیمیایی و آبیاری مطلوب (تیمار آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی مزرعه) حاصل شد و شرایط تنش شدید خشکی (تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه)، عملکرد دانه و شاخص برداشت این گیاه را به‌ترتیب حدود 88 و 36 درصد نسبت به شرایط آبیاری مطلوب با تیمار کودی مشابه (کاربرد کودهای شیمیایی) کاهش داد. از طرفی، در سطوح مختلف تنش، استفاده ‌هم‌زمان از کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفر بیشترین تاثیر را بر تعدیل اثرات تنش خشکی و افزایش معنی‌دار کلیه صفات مورد بررسی داشت. به‌طوری‌که در شرایط تنش شدید خشکی و کاربرد کودهای شیمیایی، تیمار کاربرد تلفیقی کودهای زیستی نیتروکسین و بیوفسفر ، میزان کلروفیل، شاخص سطح برگ، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه کینوا را به‌ترتیب حدود 32، 35، 36 و 15 درصد نسبت به شرایط عدم کاربرد کودهای زیستی در همان سطح خشکی افزایش داد. نتایج در مجموع نشان داد که با وجود شوری خاک محل آزمایش، گیاه کینوا حتی در سطح آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی مزرعه (تنش شدید خشکی)، دوره‌ رشد خود را کامل کرده و بذر تولید کرد که نشان‌دهنده مقاومت بالای کینوا به شرایط تنش‌های شدید محیطی است.

The Effect of Chemical and Biological Fertilizers on some Physiological and Yield Traits of Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) under Drought Stress in Saline Soil

Introduction[1]Considering prolonged drought condition in the country, water shortage, and water and soil salinity, some crop and current horticulture productions in the arid zone of the country face many constraints in terms of water supply for growth and yield loss. In this way, introducing new plants with high production yield is at the top of the agenda of the Iran Ministry of Agriculture to obtain highquality production. Quinoa (Chenopodium quinoa Willd.) is an annual plant originated from Latin America. In addition to high nutrition value, this crop shows considerable resistance against a broad range of abiotic stresses such as drought, salinity and cold; and can be cultivated in marginal lands. Considering inability of most agricultural soils in the country to thoroughly supply nutrients for plants, chemical fertilizer consumption in Iran is much higher than the global average. Thus, in order to increase nutrient use efficiency, fertilizer utilization should change to render essential nutritious available for plants during a long time. Using biofertilizer dissolving phosphorus and nitrogen stabilizer is an optimal cultivation method, which improves adsorption of nutrition by plants and decreases soil salinity, and environmental contamination caused by indiscriminate use of chemical fertilizers.Materials and MethodsIn order to evaluate the chemical and biofertilizer effects on yield, yield component and some physiological properties of Quinoa under water deficit in saline soil, an experiment was conducted as split plot factorial layout based on the randomized complete block design with three replications in 20182019 crop season at Dastgerd area in Isfahan province. In this experiment four levels of irrigation (25, 50, 75 and 100 % of field capacity) as the main factor, and the combination of biofertilizer including control (without biofertilizer), Nitroxin, Biophosphorus and combination of Nitroxin, Biophosphorus and chemical fertilizer in two levels of no application and integrated application of nitrogen and phosphorus fertilizers as subfactor were considered. The average amount of water used in treatments of 100, 75, 50 and 25% of field capacity was 4204.1, 3427.2, 2665.6 and 2828.8 m3, respectively. Chemical fertilizer treatments (250 kg urea and 75 kg triple super phosphate fertilizer per hectare) were based on the results of soil test and fertilizer recommendation by the laboratory.Results and DiscussionResults showed that in all fertilizer treatments with drought stress increment, measured physiological traits (total chlorophyll and leaf area index), and seed yield component including the number of clusters per square meter, seed number in cluster and seed thousand weight decreased, and consequently seed yield and Quinoa harvest index decreased. Under severe drought stress (25% field capacity irrigation treatment), grain yield and harvest index decreased by about 76 and 22%, respectively, compared to nonstress conditions (100% field capacity irrigation treatment). However, in all stress levels and both application and nonapplication of chemical fertilizers, simultaneous inoculation with both Nitroxin, Biophosphorus biofertilizers made the largest contribution to decreased stress influences and significantly increased all traits studied. The nitrogen fertilizer resources had the most effect on decreasing osmotic stress consequence in chlorophyll content, leaf area index and spike number per square meter. Therefore, since spike number is the main part of seed yield, it could be stated that nitrogen fertilizer applied in this experiment had the largest contribution to increase of seed yield. Phosphorus fertilizer resources available in this study also showed the highest influence to decrease in stress effects of 1000seed weight. This could be attributed to nitrogen influence on vegetative growth and physiological role of phosphorus to generate flower and seed production.ConclusionOur results revealed that despite soil salinity of surveyed area, Quinoa can complete growth period even in a 25% level of field capacity (severe drought stress) and produce seeds. This highlights the high resistance of Quinoa to severe environmental stress conditions.