روند تغییرات زمانی ردپای اکولوژیکی غذا در ایران و ارزیابی سناریوهای آینده

در این پژوهش روند تغییرات ردپای اکولوژیکی غذا و کل، ظرفیت زیستی و کمبود اکولوژیکی ایران در فاصله سال‌های 1392-1370 شمسی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و بر اساس روند‌های بدست آمده مقدار این شاخص ها برای سال 1404 شمسی پیش‌بینی شد. نتایج نشان داد که ردپای کل و ردپای غذای کشور در طی دوره مطالعه به ترتیب به میزان 3.3 و 2.9 درصد در سال افزایش یافته و با تداوم این روند تا سال 1404 شمسی به ترتیب به 3.34 و 1.05 هکتار جهانی به ازاء هر نفر خواهند رسید. ظرفیت زیستی کشور در سال 1392 معادل 0.82 هکتار جهانی به ازاء هر نفر بدست آمد که کمتر از ظرفیت زیستی جهان (1.8 هکتار جهانی بر نفر) و میانگین خاورمیانه و آسیای مرکزی (0.92 هکتار جهانی بر نفر) می‌باشد. از کل ظرفیت زیستی کشور 47% مربوط به اراضی زراعی و 30 درصد مربوط به جنگل‌ها و مراتع می باشد. تغییرات زمانی ظرفیت زیستی کشور روندی افزایشی با شیبی اندک دارد و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 1404 شمسی به 0.85 هکتار جهانی به ازاء هر نفر برسد. کمبود اکولوژیکی کشور (تفاضل ردپای اکولوژیکی از ظرفیت زیستی) که در سال 1370 معادل 0.7 هکتار جهانی به ازاء هر نفر بوده با رشد سالانه 5.9 درصدی در سال 1392 شمسی به 1.9 هکتار جهانی رسید و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 1404 شمسی به 2.5 هکتار جهانی به ازاء هر نفر افزایش یابد. تعادل بین میزان مصرف و تولید مواد غذایی و ردپای غذای کشور در سال 1404 شمسی بر اساس چهار سناریو مبتنی بر مقادیر مختلف مصرف فرآورده‌های دامی (گوشت و لبنیات) مورد ارزیابی قرار گرفت. در تمامی سناریوها با افزایش مصرف فرآورده‌های دامی عدم تعادل بین تولید و مصرف شدیدتر شد و در نتیجه شاخص خودکفایی غذایی کشور کاهش و ردپای غذا افزایش یافت. نتایج نشان داد که افزایش کارآیی مصرف منابع (آب و نیتروژن) به میزان 20% نسبت به مقدار فعلی باعث بهبود شاخص خود کفایی شده و ردپای اکولوژیکی غذا را در کلیه سناریوهای آینده به میزان قابل توجهی کاهش خواهد داد.