بهینه سازی مصرف کود در گندم (triticum aestivum l.) با استفاده از شاخص تغذیه نیتروژن

به منظور نعیین شاخص تغذیه نیتروژن برای ارقام گندم (triticum aestivum l.) آزمایشی مزرعه ای با آرایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. دو فاکتور آزمایش عبارت بودند از سه رقم گندم (چمران، گاسکوژن و سایونز) و چهار سطح مصرف نیتروژن (صفر، 55، 110 و 170 کیلوگرم در هکتار). میزان ماده خشک و درصد نیتروژن قسمت های هوایی طی پنج نوبت در دوره رشد رویشی اندازه گیری شد. با استفاده از این داده ها غلظت های بحرانی و منحنی بحرانی رقیق شدن نیتروژن محاسبه و با منحنی رقیق شدن مرجع برای گندم مقایسه شد. منحنی حاصل از این تحقیق غلظت های بحرانی را کمتر از منحنی مرجع برآورد کرد، البته ضرایب معادله به ضرایب منحنی مرجع نزدیک و با آن قابل مقایسه بود. به طور کلی، منحنی رقیق شدن و جذب بحرانی نیتروژن کمبود، کفایت و بیش بود نیتروژن در قسمت های هوایی گندم را در سطوح مختلف مصرف این نهاده به خوبی توصیف کرد. در تیمارهای شاهد و kg n.ha1 55 هر سه رقم گندم در شرایط محدودیت نیتروژن قرار داشتند. در حالی که در تیمار kg n.ha1 170 مقدار نیتروژن تجمع یافته در گیاه بیشتر از نیاز رشدی بود، در تیمار kg n.ha1 110 جذب نیتروژن در ارقام تحت بررسی به مقادیر بحرانی بسیار نزدیک بود. شاخص تغذیه نیتروژن (nni) از نسبت غلظت اندازه گیری شده نیتروژن در قسمت هوایی به نسبت بحرانی آن محاسبه شد. در تیمارهای شاهد و kg n.ha1 55 مقدار nni در تمام دوره رویشی کمتر از یک بود در حالی که در تیمار kg n.ha1 110 در حدود یک و در تیمار kg n.ha1 170 بین 1 تا 1.3 قرار داشت. شاخص تغذیه نیتروژن در مرحله گلدهی رابطه معنی داری با عملکرد نسبی ارقام گندم داشت و حداکثر عملکرد هر سه رقم تحت بررسی در nni بین 0.19 حاصل شد. بین پروتئین دانه و nni در مرحله گلدهی نیز رابطه خطی معنی داری وجود داشت. بر اساس یافته های این تحقیق با استفاده از شاخص تغذیه نیتروژن که بر مبنای منحنی رقیق شدن این نهاده محاسبه می شود می توان برآورد دقیقی از سرعت رشد محصول، تولید ماده خشک، عملکرد و تا حدودی پروتئین دانه به دست آورد و مقدار بهینه کود نیتروژن را برای دستیابی به هر سطحی از عملکرد دانه تعیین نمود.