بررسی مولفه‌های ادبیات زندان در رمان «شرق المتوسط» اثر عبدالرحمن منیف

عبدالرحمن منیف (1933 ـ 2004م)، نویسندۀ متعهد معاصر سعودی، در رمان های خویش با ترسیم واقعیت های سیاسی و اجتماعی عربستان و سایر کشورهای عربی نسبت به اوضاع استبدادی و بی عدالتی موجود در این کشور ها اعتراض می کند. رمان «شرق المتوسط» (1975م) یکی از داستان های اوست که در آن تصویری واضح از نظام اطلاعاتی و وضع اسفبار زندانیان سیاسی در کشورش عرضه کرده است. این نوشتار با تکیه ‌بر روش توصیفی تحلیلی، بر آن است تا مهم ترین مولفه های ادبیات زندان؛ همچون محیط زندان (سلول و شب های زندان)، شخصیت زندان بان و نگهبان زندان، احوال زندانی (شکنجه، غذای زندانی، تنهایی و فراق، غم و اندوه، یاس و ناامیدی، فکر، خیال و ترس، آرزوی مرگ، شکایت، ضعف و بیماری، تهدید و اعتراف، فخر، پوزش‌نامه و آزادی) را در رمان «شرق المتوسط» واکاوی نماید. نتیجۀ این بررسی حاکی از آن است که با توجه به تجربه زندان توسط نویسنده، مولفه های ادبیات زندان در رمان «شرق المتوسط» بهترین نمود را از اوضاع‌ و احوال زندانیان بویژه حالات درونی و روانی در زندان داشته است.