مقامه نویسی و پیکارسک با تکیه بر مقامات حریری و داستان زندگانی عصاکش تُرمِسی

سنت مقامه نویسی در جهان اسلام با بدیع الزمان همدانی در قرن چهارم هجری به صورت رسمی مطرح شد. مقامات متاثر از اوضاع فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جهان اسلام در میان عرب‌ها شیوع فراوان یافت و به مرزهای غربی جهان اسلام؛ یعنی اندلس رسید. از سوی دیگر، نوع ادبی خاصی در قرن شانزدهم میلادی در اسپانیا پا به عرصۀ وجود گذاشت که بی‌شباهت به مقامه نویسی نیست. این نوع خاص که در نگارش داستان‌ها و رمان‌ها به کار گرفته شد، پس از مدتی در سراسر اروپا منتشر گردید. در این نوشتار به بررسی سابقۀ تاریخی و ویژگی‌های برجستۀ مقامات عربی، با تکیه بر مقامات حریری و مقایسه آن با داستان «زندگانی عصاکش ترمسی» به عنوان اولین اثر برجسته پیکارسکی در غرب پرداخته، همسانی ها و ناهمسانی های این دو نشان داده شد. از این رهگذر می‌توان علاوه بر ارائۀ نگاهی انتقادی تطبیقی به مقامه نویسی و رمان یا داستان پیکارسک، به تاثیر احتمالی مقامه‌نویسی در سنت پیکارسک‌نویسی مغرب زمین پرداخت.