نقدکهن‌الگویانۀ قصیدۀ «المواکب»

نقد کهن الگویی از انواع نقد اسطوره ای است که بیشتر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تاکید دارد. در نظر یونگ، کهن الگوها، آن دسته از صور ازلی و نوعی هستند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان ها به صورت بالقوّه وجود دارند. این صور کهن و اساطیری، می توانند در هنر و ادبیّات به صورت نمادین تجلّی یابند. با توجّه به نمود چند نماد جهان شمول در قصیدۀ «المواکب» جبران خلیل جبران، نگریستن به قصیدۀ مذکور از منظر نقد کهن الگویی علاوه بر خوانشی نو، یکی دیگر از علّل گیرایی و زیبایی آن را آشکار خواهد کرد. جستار حاضر، کهن الگوی مادر مثالی، بهشت، دایرۀ ماندالا و سفر را در قصیدۀ «المواکب» بررسی خواهد کرد. در پایان مشاهده می شود کهن الگوهای جنگل، نی، دایره و سفر خیالی شاعر به جنگل، فطرت کمال طلب و مشتاق جبران را چنان آشکار می کند که داغ دور ماندن از اصل و اشتیاق بازگشت را به زمان و مکان بی گناهی، در مخاطب نیز تازه می کند.