مولفه های فرهنگی و زبانی در ترجمههای حافظ شیرازی به زبان عربی

بررسی کیفیت برخی از ویژگی‌های فرهنگ ایرانی در ترجمههای گوناگون دیوان حافظ شیرازی به زبان عربی، هدف این جستار است. ذهن ایرانی میان شمع و پروانه، موم و شمع، گل و پروانه، سرو و چمن و ... مناسبتی ظریف برقرار می کند و تلقّی خاص هنری از آن ها در ضمیر خود دارد؛ تخلّص، کلمات تابع و ردیف شعری از ویژگی های منحصر به فرد زبان فارسی است یا سیمای فراواقعی معشوق در ادبیات فارسی، حضور رند، تعارفات و مبالغه ها در احترام، ارجاعات فرهنگی و تفاوت های آوایی ازجمله مولفه هایی است که فهم و تذوق ترجمه های حافظ را در فرهنگ همسایه، دیریاب می سازد. پژوهش حاضر می کوشد پاره ای از این ویژگی های خاص را در ترجمه-های گزیده یا تمام دیوان به عربی، ذکر و تحلیل نماید. مترجمان عرب‌زبان در برخورد با این پدیده‌های فرهنگی به شگرد‌های گوناگونی چون تصریح، حذف و یا تغییر این پدیده‌ها دست یازیدند؛ اما به هر روی، ناهمخوانی این ویژگی‌ها به اعتبار فرم یا محتوا در فرهنگ عربی، گواه شخصیت و ادبیات مستقل ایرانیان در جریان پرشور فرهنگ اسلامی است.