تحلیل پدیدارشناختی نمایشنامه «شهرزاد» اثر توفیق الحکیم با تاکید بر نظریه «هوسرل»

پدیدارشناسی جنبشی فکری ‌فلسفی‌ است که در آغاز سده بیستم میلادی توسط ادموند هوسرل پایه گذاری شد. این جنبش، ساختار آگاهی و شناخت انسان را هنگام مواجهه با هستی مطالعه می‌کند و از اساسی‌ترین اهداف آن، تحقق اصل «بازگشت به خودِ چیزها» است. هوسرل در راستای تحقق این اصل، مسئله «اپوخه» یا «تعلیق پیش‌فرض‌ها» را مطرح کرده‌است. امروزه به‌کارگیری رویکرد پدیدارشناسی گامی بسیار مهم در زمینه تحلیل متون ادبی به شمار می‌رود؛ زیرا این رویکرد با کاربست نقد مضمونی علاوه‌برآنکه نحوه آشکارگی پدیدارها را در ذهن تبیین می‌کند، به بررسی ارتباط اثر ادبی با فلسفه هستی‌شناختی می پردازد و از این رهگذر درک جهان‌بینی و اندیشه‌های حاکم بر متن را برای مخاطب میسر می‌سازد؛ براین‌اساس هدف از انجام پژوهش حاضر آن است که با کاربست نظریه پدیدارشناسی «هوسرل» و با تکیه بر روش توصیفی‌‌تحلیلی، ضمن آنکه تفسیری هستی شناختی از نمایشنامه شهرزاد، اثر توفیق‌الحکیم ارائه شود، میزان تاثیرپذیری، انطباق و هم خوانی آرای این نویسنده نیز با افکار هوسرل بررسی گردد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد؛ توفیق‌الحکیم در این اثر از مبانی پدیدارشناسی تاثیرپذیری فراوان داشته‌است و افکار هستی‌شناسانه او با اندیشه‌های هوسرل، زمینه‌های اشتراک و تشابه دارد. برخی از مهمترین مشترکات فکری این نویسنده با مبانی مورد نظر هوسرل عبارتست از: اعتقاد به نگرش استعلایی و محوریت منِ اندیشمند، بازتعریف پدیده‌ها بر مبنای ادراک حسی، تعلیق پیش‌فرض‌ها در کنش شناختی، در هم‌آمیختگی ذهنیت و عینیت، بروز منِ کودکی و چند بعدی دانستن پدیده‌ها.

phenomenological analysis of the play “sharzad” by tawfik al hakim emphasizing husserlˈ theory

penomenology is of the philosophical thinking approachs that was founded at beginhng of the 20 th century by husserl with the influence of “ descartes”, “ hegel” and “ kant”. this approach of human consciousness when facing the universe and one of its most basic goals is to realize the principle of “returning to things themselves”. in order toreakize this principie, husserl raised the problem oe “epoche”. today, applying the phenomenology approach is considered a very important step in the field analysis and reading of literary texts because this approach by using thematic criticism , besides explaining the way phenomena manifest in the mind, examines the relationship between the literary work and the ontological philosophy makes it possible for the reader to understand the worldview and thoughts governing the text. based on this, the purpose of the current reaserch is to use husserl phenomenological theory and rely on the analytical descriptive method, while providing an ontological interpretation of the play shahrzad by hakim, to investigate the effectiveness and compatibility of this outhorˈs views with husserl thoughts. the results of the research show that hakimˈs success in this play has been greatly influenced by the theorical foundations and practical requirements governing the phenomenological approach, and his ontological thoughts have commonalities and similarities with husserlˈs fundamentals are: belief in the transcendental attitude and the centrality of the thinking self, redefining phenomena based on sensory perception, suspending the assumption of assumptions in cognitive action, and intertwining of subject and object, emergence childhood ego