بررسی چگونگی و نوع تحول معنایی برخی واژگان دخیل عربی در زبان فارسی

در این مقاله به بررسی تغییر و تحولات واژگان دخیل عربی که در فرهنگ بزرگ سخن بسیاری از آن‌ها ذکر شده‌اند، پرداخته‌ و این تغییرات را توصیف، تبیین و طبقه بندی کرده ایم. در این انتقال، تعداد زیادی از واژگان عربی با مدلول‌های اصلی و اولیه خود در زبان عربی، وارد زبان فارسی شده و در زبان مردم جاری و ساری گشته‌اند؛ اما معنا و مدلول اولیه خود را از دست داده و معنای جدیدی گرفته‌اند؛ معنایی که در زبان عربی نمی‌توان نشانی از آن‌ها یافت! حال این تغییر و تحول در حوزه معنا یا علل خارج از زبان داشته‌است یا عللی داخل در زبان. در برخی از موارد شاهد تخصیص معنایی واژگان دخیل عربی در زبان فارسی بوده‌ایم و در برخی از موارد گسترش معنایی واژگان دخیل عربی را در زبان فارسی مشاهده کرده‌ایم. ازجمله علل خارجی زبان، تحولات سیاسی و اجتماعی است که با توجه به نیاز جامعه، معنای واژگان را متحول می‌سازند. علت ذهنی از علل داخلی زبان است که یا بر اساس مجاورت دو معنی در ذهن رخ می‌دهد. تحول معنایی این واژه ها بعد از ورود به زبان فارسی یکی از گونه های تحولات زبانی به شمار می رود و منظور از آن، حفظ شکل ظاهری واژه و تغییر معنا و مدلول آن است، بدین صورت که یا معنای اصلی واژه فراموش می شود و یک معنای تازه جای آن را میگیرد یا به طور جزئی مفهوم اولیه واژه حفظ می شود و مصداق و مفهوم آن رو به گسترش و کاهش می رود. غالب تحولات معنایی در مقوله مجاز و استعاره قرار می گیرند.