روش علامه طباطبایی در تفسیر«البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن» در مقایسه اجمالی با تفسیر «المیزان»

عموم محقّقان، علامه طباطبایی را بیشتر با کتاب المیزان فی تفسیر القرآن می‌شناسند؛ امّا آنچه درباره ایشان کمتر بیان شده، آن است که این مفسّر بزرگِ قرن، قبل از نگارش این تفسیر، کتاب تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن را به رشته تحریر در آورده است. سوالی که در اینجا مطرح است آن است که علّت این تالیف دوباره تفسیر چیست؟ در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به روش شناسی تفسیر البیان و مقایسه اجمالی آن با تفسیر المیزان و نیز ویژگی‌هایی که این تفسیر را از تفسیر المیزان متمایز ساخته است، می-پردازیم. به نظر نگارندگان، از آنجا که تالیف کتاب از سوی علامه طباطبایی بنابر موقعیت شناسی و درک نیازهای روز بود؛ زمانی که وی هجمه شدید دشمنان برای نشان دادن مخالفت قرآن و احادیث را مشاهده کرد، برای پاسخگویی به این یاوه‌گویی‌ها تفسیر البیان را تالیف کرد. همین مفسّر، زمانی که خرده‌گیری مخالفان شیعه نسبت به فقدان یک تفسیر فاخر اجتهادی و جامع در میان شیعه را مشاهده کرد، به تالیف تفسیر المیزان همّت گماشت. همچنین وی در عین اینکه به مسایل عقلی در این تفسیر توجه ویژه داشت، از پرداختن به روایات نیز غافل نبود و معتقد بود اساس روش او در این تفسیر، همان روشی است که ایمه(ع) در روایات ما را به آن رهنمون شده‌اند. لذا می‌توان گفت که تفاوت دغدغه اصلی علامه در زمان تالیف این دو اثر فاخر، موجب تفاوت های شکلی و ساختاری میان آن‌ها شده است.