فقرۀ پایانی در زیارت عاشورا، الحاقی یا اصیل

برخی ادعا کرده‌اند لعن‌های پایانی زیارت عاشورای مشهور، در اصل در این زیارت موجود نبوده و از دوران صفویه به بعد به مصباح‌المتهجد، تالیف شیخ طوسی (م460ق) افزوده و درنتیجه زیارت عاشورا تحریف شده است! مهم‌ترین دلایل مدعیان، برای اثبات تحریف در زیارت عاشورای مشهور دو مورد است: نخست، عبارت کهن‌ترین نسخۀ خطی مصباح‌المتهجد (نسخۀ نقاش رازی)؛ دوم، عبارت کامل‌الزیارات. در این مقاله با دلایل و شواهد گوناگون نشان خواهیم داد تنها عاملی که باعث شده فقرۀ پایانی زیارت عاشورا در برخی منابع این زیارت ازجمله مصباح‌المتهجد (نسخۀ نقاش رازی) و کامل‌الزیارات مطابق مشهور نقل نشود، این است که کاتبان و عالمان شیعه، به‌ویژه پیش از حکومت صفویان در نقل آن عبارات، تقیه کرده‌اند. در این مقاله برای حل اشکال در نسخه‌هایی که فقرۀ پایانی در آن‌ها مطابق مشهور نیامده است، بیان کرده‌ایم که در آن نسخه‌ها از سوی کاتبان یا عالمان تقیه رخ داده است؛ همچنین برای اثبات اصالت فقرۀ پایانی در زیارت عاشورا، تصاویر صفحات زیارت عاشورا در نسخۀ بسیار مهم و معتبر مختصر المصباح به خط ابن سَکون حلّی (م 600 ق) _ که لعن‌های پایانی نیز در آن آمده است _ را ارائه کرده‌ایم. در این نوشتار نشان خواهیم داد فقرۀ پایانی زیارت عاشورا _ که برای اظهار برائت از دشمنان اهل‌بیت علیهم‌السلام صادر شده _ از اصالت برخوردار است.

the final fragments of the zīyārat-e ʿāshūrā: authentic or later addition?

some cast doubt and claim that the final fragment of the well-known zīyārat ’āshourā had not been authentically a part of the original text, rather they are later additions to the text earlier anthologized in misbah al-mutahajjid of sheikh al-tousī (d. 460 ah/ 1067). their most important reasons for the existence of distortion in this pilgrimage are 1) the original text of the previous manuscript of misbah al-mutahajjid (the naqqāsh rādī’s manuscript), 2) the complete text of this pilgrimage in kāmil al-zīyārāt. it is proved in this article that applying dissimulation (taqīyyah) by pre-safavid shiite scribes and leading scholars was the prime reason for such a misunderstanding. to solve the problem in those versions in which the final fragment is not mentioned, it is proved here that the scholars did dissimulation in their version. to illustrate that the version had not originally been subject to dissimulation, also, facsimiles of this pilgrimage from the famous and authentic version of mukhtasar al-misbāh, as transcribed by ibn sakkoun al-hillī (d. 600 ah/ 1203) are reprinted wherein the final curse-phrases appear in the text. therefore, the final curse paragraph of the pilgrimage that was issued to declare the renunciation of the enemies of ahl al-bayt (as) is authentic.