تحلیل مفهومی و اهداف کاربردی در «تربیتِ تادیبی» با توجه به آیاتی از سورۀ یوسف‏

هدف انجام این پژوهش بررسی شیوه‌های شش‌گانه اصلاحِ رفتار به ترتیب شامل: 1. پیشگیری؛ 2. عفو و صفح؛ 3. انذار؛ 4. ملامت؛ 5. طرد و 6. عقوبت، در «تربیتِ تادیبی» با توجه به آیاتی از سوره یوسف است.روش تحقیق در شناختِ واژگانِ اصلی، روش تحلیل مفهومی و در استنباطِ شیوه‌هایِ اصلاحِ رفتار، روش استنتاج است. متنِ مورد مطالعه، آیاتِ چندی از سوره یوسف است که شیوه‌های اصلاح رفتار را از جانب یعقوب نبی (ع) نسبت به فرزندان خطاکارش نشان می‌دهد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که شیوه‌های اصلاح رفتار، اساساً، صورتی تادیبی دارند و از مراحل ملایم و هماهنگ با طبیعت متربّی شروع شده و به مراحل سخت، از لحاظ تحمّلِ روانی برای او منتهی می‌گردند. ترتیبِ آیات نشان می‌دهد که یعقوب نبی (ع) از چهار مرحله اول، در اصلاح بدرفتاریِ پسرانش استفاده کرده است، اما دو مرحله بعدی یعنی طرد و عقوبت در آموزه‌های اخلاقی و تربیتی وی کاربردی ندارند. همچنین شیوه‌های ضمنی چون: تفهیمِ خطا، هشیاری، رفتارِ حکمت‌آموز از جانب مربّی؛ دادنِ حقِ انتخاب، ابتکار و میدانِ عمل به متربّی و در نهایت استفاده از زبان تلویحی بین اعضای خانواده، از روش‌های موثّر در اصلاح رفتار است.

conceptual analysis and applied aims in “corrective education”

this research aims to explore the sextet methods of behavior improvement within corrective education, focusing on 1) prevention, 2) remission and pardon, 3) injunction, 4) reproach, 5) driving away, and 6) punishment, as depicted in some verses of surah yousuf (as). the research method involves conceptual analysis to clarify keywords and references in order to understand these behavior improvement methods. the selected text comprises verses from surah yousuf (as) that demonstrate the approaches used by the prophet jacob (as) in guiding his erring children. findings reveal that the methods of behavior improvement are basically corrective, starting from gentle guidance harmonizing with the educator’s nature and leading to more assertive approaches, in terms of psychological tolerance. the order of verses shows that the prophet jacob (as) employed the first four stages to improve his sons’ behavior, but did not resort to the subsequent two stages, i.e. driving away and punishment. moreover, implicit methods, such as explaining mistakes, exhibiting conscious and wise behavior as an educator, allowing the educated the right of election, innovation, function, and field of action, and finally the use of implicit language among family members, also contribute to behavior improvement.