تفسیر آیۀ «علیکم انفسکم» بر اساس خودباشی

در مورد مسئلۀ اساسی نفس، حداقل دو رویکرد شناخته شده و یک رویکرد گمنام وجود دارد: 1. رویکرد «معرفت نفس»؛ 2. رویکرد «دشمن‌انگاری نفس»؛ 3. رویکرد «میزان‌انگاری نفس» که با عنوان «خودباشی» در این مقاله به روش تحلیلی تبیین شده است. نتیجۀ اصلی این مقاله این است که آیۀ 105 سورۀ مائده (یا آیۀ علیکم انفسکم) عمیق‌تر فهمیده شود؛ چون به دلیل معنای لغوی، سیاق و دیگر آیات و روایات، قابلیت تفسیر بر اساس خودباشی را دارد. 1. اقتضای لغت این است که ملازمت با نفس فقط در مراقبت و حفظ نیست؛ بلکه میزان قراردادن آن هم هست؛ 2. سیاق آیه نشان می‌دهد، نفس در اینجا معنایی فردی و شخصی دارد و در مقابل غیر (دیگران) قرار دارد؛ 3. دیگر آیات قرآن که اطمینان نفس را میزان می‌دانند و نیز قلب را حریم امن الهی توصیف می‌کنند، موید این تفسیر هستند که می‌توان آیۀ مذکور را بر اساس خودباشی (میزان‌انگاری نفس) توضیح داد. روایاتی که توصیه به میزان قراردادن نفس هم می‌کنند، از دیگر شواهد تفسیر آیه بر اساس خودباشی هستند.

interpretation of the verse “’alaykun ’anfusakum” (q. mā’da:105) based on self-hoodness

there are at least two known approaches and one unknown approach regarding the basic problem of the self: 1. the approach of self-knowledge, 2. the approach of self-hostility, 3. the approach of self-criterion the latter is explained by the title of self-hoodness in this article in an analytical way. the main objective of this article is to understand the above verse more deeply, because based on its literal meaning and context, as well as other verses and traditions, it can be interpreted on the basis of self-interest. 1- the requirement of the word is that the companionship with the soul is not only in the care and preservation, but also to be taken as a criterion. 2. the context of the verse shows that the self here has an individual and personal meaning that stands before others. 3. other verses of the quran that consider self-sustainability as a criterion and also describe the heart as the safe haven of god support the interpretation that the verse “’alaikum ’anfusakam” can be explained on the basis of self-hoodness. the traditions that recommend taking the self as the criterion are further evidence for interpreting the verse on the basis of self-hoodness.