خوانش ساختارگرایانه از واژۀ «عربی» در سورۀ نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره‌گیری از روابط همنشینی)

خداوند در قرآن‌ یازده مرتبه این کتاب و دو امر متعلق به آن، یعنی: «حکم» و «لسان» را با وصف «عربی» یاد کرده است. تاکید خداوند بر این ویژگی، امری قابل تامل و شایستۀ تحقیق است. اکثر مفسران این واژه را «اسم منسوب به نژاد عرب» دانسته‌ و از آن، مفهوم «زبان‌عربی» را تلقی کرده‌اند؛ حال آنکه این برداشت از واژۀ «عربی»، با مفاهیم واژگان همنشین آن و بافت زبانی سوره‌ها همخوانی ندارد. از تحقیق حاضر با استفاده از معناشناسی ساختگرا و رویکرد جامعیت معنایی یک سوره چنین بدست آمده است: در سورۀ نحل، «عربیت زبان قرآن» با «جامعیت امر خداوند»، «مطابقت قرآن با آن»، «فعال‌سازی ابزارهای شناختی انسان (تفکر، تعقل، سمع، ذکر) و «روشنگری با توجه به عاقبت انسان» تعریف می‌شود. «لسان عربی» قابلیتی دارد که می‌تواند با ارائۀ امر خدا، توجه انسان را به اموری معطوف سازد که در کنار فعال شدن ابزارهای شناختی و شکوفایی هرکدام از آن‌ها، انسان را به عاقبتی که خدا خواسته، برساند و امر خدا در اعمال و رفتارش، تجلی پیدا کند.

structural reading of the word “arabī” in surah alnahl (regarding semantic comprehensiveness of surah and using paradigmatic relation)

the holy qur’an mentions itself and two matters belonging to it eleven times, namely: “hukm (ruling)” and “lisān (language)” with the description of “arabī (arabic)”. god’s emphasis on this feature is something worth pondering and researching. commentators have mostly considered this word “a name attributed to the arab race” and referred to the meaning of “arabic language”. however, this interpretation does not correspond to the meanings of its paradigmatic words, the linguistic context and the content of the surahs in which this word is used. based on the structural semantics and the approach of semantic comprehensiveness of a surah, this research semantically examines the word “arabī” in the verse nahl: 103[1]. as a result, it is proved that in surah alnahl, “arabic of the language of the qur’an” is described with “comprehensiveness of god’s command”, “conformity of the qur’an with it”, “activation of human cognitive tools (i.e.: thinking, reasoning, listening, mentioning) and “enlightenment according to the end of man”. “lisān arabī” has the ability that by presenting the command of god man can turn his attention to matters that along with the activation of cognitive tools and the flourishing of each of them, will enable man to reach the final desired by god, and god’s command will manifest in man’s action and behavior.