رهیافتی بر مطالعۀ ساختار زبان قرآنی به‌مثابه سیستم

به‌رغم آنکه در دو دهۀ اخیر، نظر و نظریه‌های مختلفی، پیرامون ابعاد زبان قرآنی، مطرح‌شده، اما مهم‌ترین چالش روش‌شناختی‌ این دیدگاه‌ها، انگارۀ تک‌بُعدی بر چگونگی مطالعۀ آن است. این مقاله، با اتخاذ رویکردی تحلیلی و با الهام گیری از نگرش سیستمی، نوعِ مطالعۀ «زبان قرآنی» را به‌مثابه یک «سیستم»، پیشنهاد و ضرورتی اجتناب‌ناپذیر می‌داند. گسترۀ مطالعۀ سیستمی به ساختار زبان قرآنی، با عطف نظر به مرزشناسی مفهومیِ میان«سیستم» و «زیرسیستم‌ها» از یک‌سو، و روابط گوناگونِ مصداقی آن‌ها از سویی دیگر، در ابعاد «کلان متن»؛ «سوره‌ها»؛ «آیه‌ها»؛ «جمله‌ها» و «واژگان» قابل‌ گسترش است. تلفیق عناصر و روش‌هایِ مختلف زبانی در کاربست‌های قرآنی، اساساً بیانگر یک «نظام فکری شبکه‌ای سیستمی» است که در کنار التزام به درهم تنیدگی اجزای آن، از «وحدت سیستمی» نیز برخوردارند. ارتقایِ مطالعه‌یِ زبان قرآنی به‌مثابه «سیستم»، نه‌تنها موجب «روشمندسازی فهم صحیح و جامع» نسبت به مفاهیم و آیه‌های قرآنی در آوردگاه تفسیری می‌شود بلکه امکانِ انعطاف و بازتولید معنایِ نوینی را از درون خودِ بافت زبانی آن، به ارمغان می‌آورد.

An Approach to the Study of the Structure of the Qur’anic Language as a “System”

Although various theories have been developed about the dimensions of the Qur’anic Language in last two decades, the most significant methodological challenge of these theories is onedimensional aspect of studying the Qur’an. Using analytical and systematic approach, this article tries to conceptualize a new form for studying “Qur’anic language” as a “system” that is an inevitable necessity. Having regard to conceptual distinguish between systems and subsystems from one hand, and different objective relationships from another hand, systematic studying of Qur’anic language can be extended to “macro texts”, “surahs”, “verses”, “sentences” and “vocabularies”. The combination of different elements and linguistic methods in Qur’anic contexts basically indicates “an intellectual networkingsystemic” as well as its components’ interrelationships that at the same time maintains its systematic unity. Promoting the study of Qur’anic language to a system, with regard to interpreting concepts and Qur’anic verses, not only make its correct and comprehensive understanding systematic, but also can create flexibility as well as new meaning from its own linguistic context.