بررسی و ارزیابی آرای مفسران اهل‌سنت دربارۀ روایات آیۀ رجم

یکی از مسائل چالش‌انگیز در مطالعات قرآنی و حدیثی، روایاتی هستند که بر تحریف آیات قرآن اشاره دارند. از معروف‌ترین آن‌ها، روایاتی هستند که از قرآنی بودن آیۀ‌ موسوم به «رجم» سخن می‌گویند. بسیاری از مفسران اهل سنت، ضمن گزارش و پذیرش این روایات، نظریۀ نسخ التلاوه را مطرح نمودند. یافته‌های پژوهش حاضر حکایت از آن دارند: 1. از مجموع 58 تفسیر اهل سنت که روایات را گزارش کرده‌اند، سه رویکرد وجود دارد: الف) نسخ تلاوت و عدم نسخ حکم: 40 تفسیر، ب) گزارش روایات بدون بیان نظر: 12 تفسیر؛ ج) تشکیک در صحت روایات: 6 تفسیر؛ 2. وجه مشترک اسناد همۀ روایات، ختم آن‌ها به صحابی است و احتمال اعمال نظر صحابه وجود دارد؛ 3. محتوای روایات آیۀ رجم با ادلۀ قرآنی، روایی، فقهی، عقلی و ادبی در معرض نقد هستند؛ 4. به نظر می‌رسد روایات آیۀ رجم ریشه در تورات داشته و به مصادر اسلامی راه یافته است.

Evaluating Study of the Opinions of Sunni Exegetes on the Narrations of the Rajm Verse

One of the most challenging issues in Qur’anic and hadith studies is concerned with the narrations that refer to the distortion of Qur’anic verses. Among them one may points to the famous narrations speaking of the Qur’anic “Rajm (shooting)” verse. Reporting and accepting these narrations, many Sunni exegetes proposed the theory of Naskh alTalāwah (abrogation of reading). Findings of this research show that: 1) Among 58 Sunni exegeses that have reported the narrations there are three approaches: a abrogation of reading and nonabrogation of the command: 40 exegeses, b reporting narrations without comments: 12 ones, c doubt in the authenticity of the narrations: 6 ones. 2) The common feature of the sanads of all narrations is that they end with Companions, i.e. there is a possibility of applying Companions’ opinions. 3) The content of the narrations of the Rajm verse is criticized by Qur’anic, narrative, jurisprudential, intellectual and literary arguments. 4) It seems that the narrations of the verse are rooted in the Torah, which have found their way to Islamic sources as well.