کاربست «دلالت زبانی» در فهم و تفسیر قرآن‌کریم؛ مطالعۀ موردی: «مسئلۀ محکم و متشابه»

«محکم و متشابه»، مسئله‌ای کهن و پردامنه در علوم قرآن و تفسیر آن بوده و هست. شناخت و تحلیل این پدیده در فهم و تفسیر قرآن کریم، نقشی به‌سزا دارد و پژوهش‌گر قرآنی را از خطا و تفسیر به‌رای بازمی‌دارد. مقالۀ حاضر با رویکرد «دلالت زبانی» که به‌تازگی در فهم و تفسیر قرآن و سنت به‌ کار آمده است، به بررسی مسئلۀ «احکام و تشابه» در قرآن مجید می‌پردازد و یافته‌های خود را در این‌باره با نتایج قرآن‌شناختی مرحوم علامه طباطبایی می‌سنجد. در این پژوهش سه عنصر: «اشتراک لفظی، اختلاف در اَفهام و غیاب فضای خطاب»، از علل برجستۀ پدیدۀ «تشابه معنایی» در چارچوب دلالت زبانی شناخته شده است. همچنین‏‏، محکم ‌بودن تمام آیات قرآن در ساختار دلالت زبانی، نسبیت در تشابه معنایی آیات و نیازمندی غیرمخاطبان به تعلیم از سوی «عالمان قرآن»‌ از دیگر نتایج مهم این پژوهش است. نیز، شایان ذکر است، این نوشتار در تلاش برای پیشنهاد تفسیری نوین از آیۀ هفتم سورۀ آل‌عمران با بهره‌گیری از دلالت زبانی است.

The Application of “Linguistic Indication” in Understanding and Interpreting the Holy Qur’an: Case Study of “The Issue of Muhkam and Mutashābih”

The issue of “Muhkam and Mutashābih” in the Holy Qur’an has been an ancient and wideranging issue in Quranic sciences and its interpretation. Recognition and analysis of this issue play a significant role in understanding and interpreting the Holy Qur’an, preventing the Qur’anic researcher from mistakes and selfmisinterpretations. This article studies the issue based on the “linguistic indication” approach, which has recently been used in understanding and interpreting the Qur’an and Sunnah. It also compares its findings to the late Allameh Tabataba’i’s views. According to this study, the elements of “verbal similarity,” “disputes in understanding” and “absence of context” are referred as significant reasons of the phenomenon “semantic similarity” in the framework of “linguistic indication”. In addition, the decisiveness of whole Qur’anic verses based on linguistic indication, relativity in resembling verses semantically, and the nonaddressees’ need for learning by “Qur’anic scholars,” are important results of the research. Finally, this article leads to present a new interpretation of the verse Āle ‘Imrān: 7.