تصویرپردازی آینده در قرآن؛تاملی بر جایگاه‌یابی زمانی «جنت» مطرح در آیۀ 133 سورۀ آل‌‌عمران

شمار قابل توجهی از آیات قرآن به ترسیم آینده‌نگرانۀ مقاطع زمانی پیش رو و توصیف اوضاع عالم و شرایط انسان‌ها در این مقاطع اختصاص یافته‌اند. اما وحدت سنخیت مقاطعِ پیش رو و نبود دانش کافی نسبت به هر کدام از این مقاطع سبب شده تا تعیین دقیق زمان تحقق این آیات در آثار تفسیری با در آمیختگی‌هایی همراه باشد. توجه به آیاتی که تصویری از ویژگی‏های بهشت و اوصاف زندگی بهشتیان ارائه می‌دهند، می‌تواند در تعیین جایگاه زمانی آیات و کاهش این درآمیختگی موثر باشد. در آثار تفسیری چهار مصداق برای واژۀ «جنت» در آیات قرآن ذکر شده است؛ بهشت آدم(ع)، باغ‌های دنیایی، بهشت‌های برزخی و بهشت پس از قیامت. نوشتار حاضر بعد از نمایان کردن زمینه‌های ایجاد درآمیختگی در مصداق‌یابی آیات توصیف‌گر آینده در قرآن، به بررسی تفسیری «جنت» توصیف شده در آیۀ 133 سورۀ آل عمران پرداخته و نشان داده که این بهشت در زمرۀ هیچ یک از مصادیق چهارگانۀ بر شمرده شده قرار نمی‌گیرد. توجه به ویژگی‌های خاص این بهشت به همراه سایر قرائن موجود در آیات و روایاتی که به ترسیم اوضاع عالم در آستانۀ برپایی قیامت و ظهور امام زمان(عج) پرداخته‌اند، روشن می‌سازد که این بهشت، یک بهشت پیشاقیامتی است که در دوران ظهور و بعد از پایان نابودی کامل بدان و بدی‌ها برپا می‌شود. در حقیقت آیۀ مزبور توصیفی‌ قرآنی از فرجام دنیا است؛ بهشتی که گسترۀ آن آسمان‌ها و زمین را فرامی‌گیرد.

Future Imagery in the Holy Qur’an: A Reflection on Chronological Position of “Paradise” in Surah Āle ‘Imrān: 133

A considerable number of the Qur’anic verses are devoted to the futuristic depiction of periods ahead, the description of the situation of the world and the state of humans in these periods. However, the unity of the nature of the following periods as well as the lack of sufficient knowledge about them have led to a complicated determination of the exact time of fulfilling these verses in interpretive works. An attention to the verses portraying the characteristics of Paradise and its residents can be applicable for decreasing the temporal position of verses and reducing this complication; Four examples of the Qur’anic word “jannah” are mentioned in commentaries: Adam’s Paradise, worldly gardens, purgatory Paradise and Paradise after the Resurrection. Having showed the grounds for creating the complication in exemplifying the descriptive verses of the future in the Qur’an, this article examines the interpretation of “Paradise” described in Surah Āle ‘Imrān: 133. It proves that this paradise is not included among the above examples. Paying attention to the special features of this paradise, along with other evidences in the verses and hadiths depicting the situation of the world on the Resurrection Day and the Advent of Imam of the Age, makes it clear that this paradise is a preresurrection paradise that will be established during the Advent and after the complete destruction of evils. In fact, this verse is a Qur’anic description of the end of the world; a Paradise that includes the heavens and the earth.