هویت‌های پنهان: بازخوانی سورۀ نجم با نظر به الهگان عربی

از لات، عُزّی و منات در قرآن، یک‌بار در آیات سورۀ نجم یاد شده‌ است: «اَفَرَءَیْتُمُ اللَّاتَ وَ الْعُزَّی / وَ مَنَوه الثَّالِثَه الْاُخْرَی» [النجم: 2019]. از آنجا  که این الهگان دارای کارکرد ثبوتی در نظام توحیدی قرآن نبوده‌اند عملاً زمینه ای برای تداوم و بسط نیافته‌اند. نوشتار حاضر با کاوش در دیرینۀ این الهگان و بازسازی کارکردهای کهن‌شان می‌کوشد بافت معنایی آیات قرآنی مرتبط با آن ها را تبیین کند. پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است: ایزدبانوان (لات، عُزّی و منات)، در دوره‌های مختلف تاریخی چه کارکردهایی داشتند و هر یک از این ها در کاربردهای قرآنی تا چه حد بازتاب پیدا کرده‌اند. مطالعات دربارۀ جنبه‌‌های نمادشناسی لات، عُزّی و منات نشان می‌‌دهد که این الهگان در فرهنگ عربی نه فقط به مثابه خدایگان رجا و امید که به عنوان الهگان خوف هم تقدیس می‌شدند. در مجموع می‌توان با تکیه بر مستندات تاریخی ادعا کرد که در ترکیب آیات سورۀ نجم، به این خصلت‌های دوگانه تلویحاً اشاره شده‌ و تماماً به الله، خدای یکتای اسلام بازگردانده شده‌اند.

The Hidden Identities: Reinterpretation of Surah alNajm Considering the Arabian Deities

Lāt, ‘Uzzā and Manāt are mentioned once in the Qur’an, Surah alNajm (Q. 53: 1920). Since these deities did not have positive functions in the Islamic Monotheistic System, they have not been proposed extensively. Inquiring the background of these gods and reestablishing their functions, this research clarifies the semantic context of the verses related to them. Its main question is that “what were the functions of these gods (Lāt, ‘Uzzā and Manāt) in different historical periods and to what extent they are reflected in the Qur’anic application?” The study of the symbolic aspects of these gods shows that they were praised and consecrated in the Arabic culture not only as deities of hope, but also as deities of fear. According to the historical evidence, one may conclude that these two characteristics are implicitly pointed out in Surah alNajm, all of them return to the God of Islam, Allah.