تغییر خلقت الهی: معنا و معیار (براساس آیۀ «تغییر خلقت»)

بر اساس آیۀ 119 سورۀ نساء یکی از ترفندهای شیطان تاکید فراوان به «تغییر خلقت الهی» است. در اینکه تغییر خلق چیست و ملاک آن کدام است؟ بین دانشمندان اسلامی در مورد مفاد این آیه اختلاف نظر وجود دارد. دانشمندان اسلامی عمدتاً تغییر خلقت الهی را به دین، فطرت، ناقص کردن خلقت بدنی انسان و حیوان، خال کوبی، تشبه به صفات جنس مخالف و... تفسیر کرده اند و برای تفکیک بین تغییر خلقت ممدوح و مذموم، معیارهایی را ذکر کرده اند. نگارنده با ارزیابی دیدگاه های موجود در این زمینه و با طرح یک سری مقدمات به تبیین معیار تغییر خلقت الهی می پردازد. بر این اساس تغییر خلق الهی دارای دو مصداق تشریعی و تکوینی است. برای احراز تغییر مذموم از ممدوح، احکام کلی خلق تکوینی و تشریعی بیان شده است. برخی از احکام کلی خلق تکوینی عبارتند از: هدفمندی اشیاء، اتقان صنع، خلقت احسن، هدایت تکوینی و... و برخی از احکام کلی خلق تشریعی عبارتند از: التزام به حدود الهی، نگرش آلی به امور دنیوی، عدم اسراف در استفاده از اشیاء و عدم افساد در استفاده از اشیاء و... بر این اساس تغییری که با اصول تکوینی و تشریعی خلقت ناسازگار باشد، تغییر شیطانی و مذموم است و تغییراتی که منطبق و هماهنگ با اصول مذکور باشد، ممدوح و مطلوب است. بر اساس این مبنا چالش «کیفیت اطلاق خلق بر دین» که در برابر برخی از دیدگاه ها وجود دارد، نیز رفع می شود.

Change of Divine Creation: Meaning and Criterion (According to the Verse “Changing Creation”)

According to the verse 119 of Surah AlNisā’, one of the Satan’s tricks is to emphasize “the change of divine creation”. Islamic scholars have different views regarding the contents of this verse, the meaning of changing creation, and its criterion.  They have mainly interpreted changing the divine creation into religion, nature, the imperfection of the physical creation of man and animal, tattooing, resemblance to the attributes of the opposite sex, etc. In addition, they have explained and described criteria for distinguishing between the positive and negative change of creation.  The author considers the existing views in this field and explains the criteria for changing the divine creation, using a series of general statements.  Accordingly, the change in divine creation has two instances of legislation and genesis.  The general rules of genetic and legislative creation are stated in order to ensure the change from “madhmūm” (negative) to “mamdūh” (positive).  Some of the general rules of genetic creation are as follow: the purposefulness of objects, the perfection of creation, the best creation, and genetic guidance. Also, some general rules of legislative creation are as follow: commitment to divine limits, organic attitude towards worldly affairs, nonextravagance of using objects and noncorruption of using objects.  Accordingly, a change incompatible with the genetic and legislative principles of creation is a Satanic and hence negative change, while the changes based on the mentioned principles are praiseworthy and desirable.  On this basis, the challenge of “the quality of the application of the people to religion” existing against some views, would be eliminated as well.