ارزیابی اشکالات علامه طباطبایی بر استفاده عالم ذر از آیه میثاق

موضوع مقاله پیش رو، بررسی اشکالات علامه طباطبایی بر استفاده«عالم ذر» از «آیه میثاق» است. در مورد استفاده عالم ذر یا عدم استفاده آن از آیه 172 سوره اعراف که به «آیه میثاق» معروف است، بین اندیشمندان اسلامی اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی از مفسران و اندیشمندان اسلامی، دلالت آیه میثاق را بر وجود عالم ذر مورد انکار قرار داده و مبنای انکار آنان سلسله اشکالاتی است که بر استفاده عالم ذر از آیه میثاق وارد کرده‌اند. از جمله کسانی که بر استفاده عالم ذر از آیه میثاق اشکالات متعددی وارد کرده‌اند، علامه طباطبایی است. ایشان در تفسیر المیزان بردلالت آیه مذکور بر وجود عالم ذر اشکالاتی وارد کرده که در آثار سایر اندیشمندان ومفسران نیامده است و در نتیجه وجود عالم ذر را به این معنا که همه انسان‌ها در عالمی قبل از آفرینش آنان در دنیا، آفریده شدند و خداوند از آنان، در حالی‌که دارای روح و در نتیجه دارای عقل و شعور بودند، به ربوبیت خویش پیمان و اقرار گرفته؛ انکار کرده و مفاد آیه میثاق را به گونه دیگری توجیه کرده است. در این مقاله، اشکالات ایشان مطرح و به همه آن‌ها تفصیلا پاسخ داده شده است و در نتیجه اشکالات ایشان نمی تواند استفاده عالم ذر از آیه میثاق را مانع شود.

Evaluating the Allameh Ṭabāṭabāī’s Critiques on the Indication of the Pact Verse to Dhar World

This article aims to evaluate the critiques raised by Allameh Ṭabāṭabāī to the application of the pact (mīthāq) verse for Dhar world. Islamic thinkers have different views on the indication of the verses 172173 of surah al’A’rāf, known as Pact Verse, to Dhar world. Some Islamic exegetes and thinkers denied the meaning of the Pact verse on the existence of Dhar world. The basis of their denial is a series of quotations concerning the use of this verse for Dhar world. Among them may be mentioned of Allameh Ṭabāṭabāī who has made various concerns to it. In his interpretation of AlMīzān, he criticized the existence of Dhar world based on the Pact verse. His comments are not seen in the works of other scholars. Allameh denied this theory about Dhar world that all human beings had been created before this world in a previous world and Allah the almighty has made a covenant with them to confess His Lordship, while having a material body and soul and consequently intellect and consciousness. He justified the Pact verse in another way. In this article, his critiques are discussed and answered in detail, and it is concluded that his comments cannot prevent the application of this verse for Dhar world.