ظلوم و جهول مدح انسان یا مذمت انسان؟ (تحلیلی از آیۀ 72 سورۀ احزاب)

آیۀ 72 سورۀ احزاب از مشکل ترین آیات قرآن است که مفسران در فرازهای مختلف آن دارای آرای مختلفی هستند. از جمله فرازهای این آیه، عبارت اِنَّهُ کانَ ظَلُوماً جَهُولا است که دیدگاههای مختلف مفسران را به دنبال داشته و به گونه ای سرگردانی در فهم آیه را در پی دارد. شمار زیادی از مفسران، این عبارت را سرزنش انسان دانسته اند و گروهی از مفسران متاخر، با برداشتی متفاوت، آنرا مدح انسان دانسته اند. در این مقاله، با مراجعه به بیش از 150 تفسیر، به 10 معنا از ظلوم و 14 معنا از جهول در تفاسیر، دست یافتیم که بیشتر این آرا، از معنای واقعی این دو وصف در آیۀ شریفه به دور هستند. با بررسی و نقد دیدگاه مفسران طرفدار ذم انسان و دیدگاه طرفداران مدح، ادلۀ هر دو گروه را ناتمام یافتیم. براساس یافته های پژوهش، این دو وصف به ویژگی طبیعی و اختصاصی انسان ها اشاره دارد که زمینۀ پذیرش امانت از سوی خدا شده تا در سایۀ آن، خود را از ظلم و جهل رهانیده و به عدل و معرفت برساند. از اینرو، این عبارت به رغم سرزنش نما بودن، ذم انسان نمی باشد. چنانکه برداشت مدح انسان از این اوصاف نیز دشوار و غیر قابل پذیرش است، و این دو صفت، تنها به بیان ویژگی های اختصاصی انسان اشاره دارد.

Oppressed and Ignorant, praise or condemnation of man? (Analysis of the verse 72 of Surah Al Aḥzāb)

Islamic leaders draw their strategies based on divine and human values, and in fact, divine and human values ​​guide and lead Islamic managers. The aim of this study is to investigate the management components regarding the grounded theory with reference to the verse 128 of Surah AlTawbah in a comparative method. The research approach is qualitative using the grounded theory method. In order to collect qualitative data, 12 management specialists and clerics familiar with management knowledge were interviewed. Purposeful sampling was performed with a snowball fan. The sampling method continued until the researcher reached a theoretical saturation using semistructured interviews with sample members. Using the results of reviewing the theoretical foundations and background of research and analysis of the content of interviews, the managerial symptoms of Islamic management with emphasis on the management components of Surah AlTawbah: 128 have been identified and in three stages of open coding, axial coding and selective coding, Islamic management model emphasizing this verse in the form of six main categories of causal conditions, the phenomenon axis (Qur’anic management: includes 5 main categories: the manager should be of the people, the manager should be upset about the people’s grief, the manager should be willing to serve the people, the manager should be merciful to all people, the manager should be kind to colleagues and clients), strategies, mediating conditions, intervening conditions and consequences of Qur’anic management model for exploitation in organizations are presented.