مراعات ‌نظیر در سورۀ انعام و نقش آن در انسجام سوره

ویژگی اصلیِ متن انسجام است و از پیوندهایی که اجزاء یک متن را به هم مرتبط می‌سازد، انسجام واژگانی شامل «تکرار» و «هم‌آیی» است که مبتنی بر رابطۀ معنایی واژگان با یکدیگر است. «مراعات نظیر»، مصداق «هم‌آیی» است و در آن واژه هایی در سخن به کاربرده می شوند که همه، داخل در یک مجموعه و زمینۀ معنایی قرار دارند. در «تضاد» نیز «هم‌آیی» وجود دارد؛ زیرا در آن تداعی معانی صورت می گیرد. این مقاله به شیوۀ تحلیل ادبی، تناسب های معنایی واژگان را در سورۀ انعام دنبال می کند. انعام که پیام اصلی آیات آن، مبارزه با شرک و دعوت به توحید است؛ از آفرینش، گسترده سخن می‌گوید و تصاویر طبیعت در آن نمودی بارز دارد. همچنین دربارۀ انسان و  اعضای بدن، کارکردها و فعالیت های جسمانی و زندگی اجتماعی او، مجموعه های گوناگون واژگانی یافت می شود. افعال و صفات الهی نیز سهم قابل توجهی را به خود اختصاص داده اند. با بررسی سورۀ انعام به خوبی روشن می شود که نمونه های «مراعات نظیر» در آن فراوان است و با «تضاد» در هم تنیده اند و تصویرهایی می‌سازند که هماهنگ و همسو با اهداف و محور سوره است و همبستگی موضوعی آن را اثبات می‌کند.

Congruence in Surah alAn’ām and Its Role in the Cohesion of the Surah

The main characteristic of the text is consistency. Among the connections which link the elements of a text is lexical consistency, including reiteration and collocation, which is based on the semantic relationship between words. “Congruence” or murā’āt alnaẓīr is an instance of collocation, in which a collection of words exists that all are within a set and one semantic field. There is also collocation in opposition (taḍād), for it forms the association of meanings. This paper, based on the literary analytical method, aims at presenting the semantic harmonies of the words of Surah alAn’ām. The significant point of the verses of alAn’ām is fighting idolatry and calling for Monotheism. The issue of creation is broadly described by this Surah and the images of nature are reflected in it. Various lexical collections are also found about man and his organs, physical functions and activities, and man’s social life. Attributes and actions of God allocate a considerable share as well. It is proved through examining this surah that examples of congruence are much and are intertwined with oppositions. They produce images in harmony with the aims and pivot of the surah and prove its thematic correlation.