بررسی دلایل ادبی جایگزینی اسم ظاهر به جای ضمیر در سوره های بقره و آل عمران

تحلیل الفاظ و شناخت روابط مفهومی بین آن ها، یکی از راه های دست یابی به دقایق معناست، در رابطه با قرآن کریم که از سطوح معنایی متعددی برخوردار است و چینش واژگان آن در نهایت انسجام است، تحلیل کیفیت کاربست واژگان و توصیف مقولۀ معنایی آن به وسیلۀ شرایط و چگونگی کاربرد آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. مقالۀ حاضر با روش تحلیلی‌ توصیفی در راستای بررسی دلایل  اظهار در سوره های بقره و آل عمران به این نتایج دست یافت که سیاق آیات؛ نقش محوری در تبیین دلیل ادبی بکارگیری ضمیر بجای اسم ظاهر داشته و مفاد آیاتی که در آن ها اظهار صورت گرفته، تکالیف و احکام محوله به بندگان و تقابل بین دو امر پسندیده و ناپسند است که در غالب موارد، لفظ جلالۀ «الله» اظهار شده است. تقریر و تمکین، جاری مجرای مثل شدن، دفع توهم و رفع ابهام و اشاره به عموم حکم از جمله دلایل اظهار است.

Survey of the Literary Reasons for Replacing the “Appeared Noun” with “Pronoun” in Surahs Baqarah and Āl‘Imrān

Analyzing the words and recognizing the conceptual relations between them lead to reveal facts of the meaning. As for the Holy Qur’an which possesses several semantic levels and best coherence of the order of words, it is very important to analyze the quality of word usage and describe its semantic category by its conditions and how it is used. Based on the analytical method, the present paper examines the reasons for Iẓhār (appearance) in Surahs alBaqarah and Āl‘Imrān. Findings show that the context of the verses played a pivotal role in explaining the literary reason for using the pronoun instead of the noun. In addition, the verses in which Iẓhār appears contain obligations ordained to the servants and the confrontation between two good and evil practices mostly with the appearance of the word of “Allah”. Referring to the cause of the sentence, replacing proverbs, pointing to the public or specific decree as well as to taqrīr and tamkīn, are among the reasons for Iẓhār.