بازکاوی مفهوم ولایت در سیاق آیۀ 55 سورۀ مائده با تاکید بر پیوستگی آیات

آیۀ پنجاه و پنج سورۀ مائده یا آیۀ ولایت جایگاه بی‌بدیلی در گفتمان اعتقادی شیعه در موضوع ولایت دارد. متکلمان و مفسران شیعه براساس روایات صحیح ذیل این آیه، که در آثار روایی فریقین ماثور است، این آیه را ناظر به امامت امیرمومنان علی (ع) دانسته‌اند؛ اما مفسران اهل سنت با تکیه بر وحدت سیاق و پیوستگی معنایی آیات، این موضوع را انکار کرده و مدعای شیعیان را خلاف ظاهر قرآن قلمداد می‌کنند. خدشه‌ای که پاسخ درخوری دریافت نکرده و شیعیان با پذیرش آن، ثقل مباحث خود را بر نقل می‌گذارند. پژوهش حاضر با صحه گذاردن بر پیوستگی معنایی سیاق آیۀ ولایت، نادرستی معانی مطرح شده برای ولایت در این سیاق را نشان می‌دهد و بعد از آن با توجه به قرائن موجود، معنای جدیدی را برای ولایت در این سیاق پیشنهاد می‌کند که هم‌سو با اعتقاد شیعیان در باب ولایت است. براین اساس، تولّی به معنای طی کردن پلکان به سوی ولیّ است و ولیّ کسی است که افراد تحت ولایت خود را به سوی ارتفاعات یا اعماقی که در آن قرار گرفته است، سوق می‌دهد. خداوند، اعراب را از اینکه تفکر و فرهنگ خود را از اهل کتاب بگیرند، نهی می‌کند و می‌خواهد تا تنها چشم به او، رسول الله و مومنان مطرح شده در آیۀ ولایت داشته باشند. این معنا روشن می‌سازد که این مومنان نمی‌توانند گروهی غیر از اهل بیت باشند.

Review of the Concept of Wilāyah (Guardianship) in the Context of the Verse 5: 55, Emphasizing the Continuity of Verses

The Verse 5: 55, i.e. wilāyah verse, has an undeniable position in the Shi’a belief discourse on the subject of Guardianship. Shiite theologians and commentators, based on the correct narrations under this verse, which are found in the hadith sources of both Shi’as and Sunnis, consider this verse to be dealt with the Imamate of Ali (as). But Sunni commentators deny it, relying on the unity of meaning and semantic continuity of the verses, and dismiss the claim of Shi’as as contrary to the appearance of the Qur’an. The disagreement has not been answered properly as well as Shias base their beliefs merely on hadiths. Confirming the semantic consistency in the context of the wilāyah verse, the present paper shows the incorrect meanings of wilāyah. Based on existing evidences then it proposes a new meaning for wilāyah, which is in accordance with the Shiite opinion. Accordingly, “tawallī” means climbing up the stairs towards the “walī” (guardian) who leads the people under his guardianship to the heights or depths in which he is located. God forbids the Arabs to take their thought and culture from Jews and Christians, and orders them to pay attention only to “the Prophet (PBUH)” and the “believers” mentioned in the verse. This meaning makes clear that these “believers” cannot be anyone other than the AhlulBayt (as), Household of the Prophet (PBUH).